Bonos para dependentes: entre a "propaganda" e o risco de colapso dos servizos sociais

"Aquí chega xente dicindo que quere que se lle tramite xa o 'Bono de Rueda' porque ten un familiar dependente e precisa os 5.000 euros". Quen así fala é Ana [nome suposto], traballadora social nun concello do rural que non chega a 4.500 habitantes. Co 'Bono de Rueda', apelido do presidente galego, refírese ao bono de coidado familiar, a axuda universal de 5.000 euros anuais para persoas con dependencia e que son coidadas na súa casa, que beneficiará, segundo as estimacións, 20.000 persoas. Concederase de forma automática a todas as usuarias e usuarios, máis aló do seu grao de dependencia ou renda, segundo está a reiterar o Goberno galego estas semanas a través de anuncios, comparecencias e intervencións. Mais as persoas expertas advirten de que, neste caso, o dito "non é ouro todo o que reloce" está ben traído. Orzamentos: novos recortes da Xunta en prevención da dependencia e na Risga "A orde deste bono publicouse no DOG o 30 de novembro e ao día seguinte xa tiña 20 chamadas preguntado por el", indica a Nós Diario Sara [tamén nome suposto], que é traballadora social nun municipio rural de apenas 3.000 habitantes. Ana e Sara piden, para falar, que non se desvelen as súas identidades nin os concellos onde traballan para evitar as represalias. "A información coa que vén a xente sobre estes bonos non é real", indica Sara. De feito, apunta Ana, "non existe tal bono, é unha denominación que eles crean para unha prestación que xa existía desde 2007 —libranza para coidados no entorno familiar—. O que fan agora é aumentar a contía". Para o Colexio Oficial de Traballo Social da Galiza, os bonos non son a solución para a dependencia. "Seguirán os atrasos na valoración da dependencia, non haberá máis prazas nas residencias públicas e o Servizo de Axuda no Fogar (SAF) continuará sendo moi limitado", denunciou esta semana a presidenta do colexio, Miriam Rodríguez. Galiza, a autonomía que menos inviste en dependencia Coinciden Ana e Sara en que a Xunta da Galiza dá a entender que estes bonos van ser "para todos" os que teñan familiares dependentes "e non é así". Algo que tamén advirte o sindicato CIG: "Só se concederán ás persoas que teñen prestacións por coidado de familiares e de residencia, quedando excluídas todas as persoas dependentes que teñen solicitado o grao de dependencia e que aínda seguen agardando pola resolución". Susana Vázquez, de Compostela, comenta a este respecto que ten recoñecido desde hai catro anos o dereito a praza nunha residencia para a súa nai, dependente de grao III (o máis grave), dereito que aínda non se efectivizou; e non pode acceder ao bono. A Xunta anuncia un bono co que pagará 1.200 euros a empresas privadas por residente As traballadoras sociais tamén consideran "inxusto" que a axuda de 5.000 euros sexa de igual importe para dependentes de grao III ou de grao I (este, o menos grave, que pode valerse por si proio en moitos casos). Como tamén ven "inxusto" que esa cantidade se conceda independentemente da renda e ingresos: "Vai cobrar a mesma contía un conselleiro que un mileurista". Traballadoras sociais de diferentes comarcas reuníronse na noite da quinta feira en Compostela para tratar a situación a raíz do anuncio dos bonos. "Xa estabamos sobrecargadas de traballo e agora máis, sen que en ningún momento a Administración se puxese en contacto connosco para informarnos das axudas, requisitos, compatibilidades do bono de coidados con outras axudas ou servizos para dependencia,... e somos nós quen damos a cara ante a veciñanza". Servizos sociais unipersoais Sara lembra que en boa parte dos concellos galegos, cando se fala de servizos sociais "en realidade estamos falando dunha única persoa, que ten que facer de todo" e en non poucas ocasións con medios e un salario "precarios". Agora, a maiores, teñen que asumir máis carga de traballo por un 'Bono de Rueda' cuxa publicidade leva a "engano". "O bono é como un simple apósito co que intentar sandar a amputación, que é a dependencia na Galiza", comenta outra traballadora social. Para a Xunta, engade, "é máis doado dar estas axudas, deixando todo a cargo das familias (o que quere dicir das mulleres), que apostar nun verdadeiro sistema público para a dependencia". 35% da redución das listas de espera en dependencia débese á morte da persoa A Galiza é a autonomía do Estado español que menos inviste en dependencia. Segundo o estudo da Asociación de Directores e Xerentes de Servizos Sociais, publicado recentemente, os Gobernos autonómicos destinaron en 2022 de media ao financiamento deste servizo 74% do seu custo total, porén a Xunta só dedicou 65%. En investimento por persoa potencialmente dependente, a achega da Xunta é de 615 euros, cando a media estatal é de 1.181 euros. Por outra parte, o tempo medio transcorrido desde a solicitude da axuda de dependencia até a resolución da prestación situouse na Galiza en 370 días, superando en 44 días a media do Estado, fixada en 326. Na Galiza, das 1.010 persoas que abandonaron a lista de espera de resolución de prestación en 2022, o 35% tivo por causa o falecemento e non a xestión da Administración. De feito, en 2022 faleceron cada mes unha media de 30 persoas que se atopaban á espera de resolución da prestación de dependencia. 55 millóns de euros máis para as residencias privadas A Xunta da Galiza destinou nos orzamentos para o presente exercicio, 2023, perto de 100 millóns de euros para financiar os convenios coas residencias privadas de maiores. Unha cifra que este ano vai aumentar da man do 'bono residencia' que entrará en vigor en 2024 e polo cal as persoas usuarias que sexan atendidas en residencias privadas recibirán unha achega de 1.200 euros anuais, que se sumará ás axudas que xa reciben na actualidade. A conselleira de Política Social, Fabiola García, anunciou que este bono aspira a beneficiar 10.000 galegas e galegos, con independencia de cal sexa o seu grao de dependencia ou nivel de renda. O Goberno galego destinará 55 millóns de euros anualmente a este complemento, o que supón 55 millóns de euros a maiores do que viñan recibindo da Administración galega con destino ás residencias privadas. O sistema de benestar galego, en mans privadas: só 20% das residencias e 40% dos centros de día son públicos Na Galiza existen un total de 286 centros residenciais que teñen 21.952 prazas. Porén, só hai 71 centros residenciais públicos, con 5.016 prazas, mentres que 215 residencias, con 16.936 prazas, son privadas. A respecto dos centros de día, existen un total de 237, máis 15 específicos para doentes de alzhéimer, que suman 9.698 prazas. Só 97 son públicos, cun total de 3.464 prazas.