O auxe do videoxogo

Unha de cada tres persoas en idade adolescente na Galiza "escolle os videoxogos como primeira opción de ocio, leva máis de seis anos utilizándoos asiduamente e dedícalle máis de seis horas, tanto durante a semana lectiva coma durante a fin de semana [entre unha e tres horas diarias]", salienta o doutor en Psicoloxía pola Universidade de Santiago de Compostela (USC) Gabriel Iglesias. Para chegar a esta conclusión, Iglesias realizou unha investigación de carácter cuantitativo que contou coa participación dunha mostra conformada por 708 adolescentes de todo o territorio galego. "Cabe destacar asemade que 8,6% da poboación adolescente xoga a videoxogos 20 ou máis horas durante a semana lectiva, e 18,6%, 20 ou máis horas nas fins de semana", salientaba o psicólogo na presentación da súa tese de doutoramento este ano. Así, os datos corroboran que os videoxogos son unha alternativa de lecer moi importante para a mocidade galega. Aliás, levan sendo un divertimento para moitas xeracións de galegos e galegas. Lois Agrelo, de 32 anos e xerente de GallaeciaLibros.com, é un bo exemplo desta crecente afección polos videoxogos na sociedade galega. Alén do seu negocio literario, Agrelo tamén é coleccionista de consolas e xogos. "A afección polos videoxogos xa me vén desde que tiña catro anos, cando collín por primeira vez unha Game Boy, e desde aquela, o noso agasallo [del e de seu irmán] de Reis e de aniversario sempre era un xogo para a consola", afirma. "Sempre fomos moi de conservar as cousas tal e como son, os videoxogos estanse revalorizando e nós tivemos a sorte de que xa tiñamos o material de serie, e agora seguimos adquirindo cando podemos e cando os atopamos videoxogos de segunda man de todo tipo", explica Agrelo. "Se eu de pequeno tivera a colección que teño agora sería inmensamente feliz", engade o coleccionista de videoxogos. "Trátase dun interese moi persoal e dun nicho social moi concreto. Non se trata realmente de algo co que se poida gañar cartos na actualidade", sinala Agrelo. Así e todo, foron precisamente dous coleccionistas de videoxogos os que levaron Galiza a ter o primeiro Museo de Videoxogos de todo o Estado español. Galo e Jacobo Martínez, tras décadas de paixón polo lecer electrónico, crearon en 2007 o proxecto "Barité Museo" co fin de experimentar e preservar unha pequena colección de dispositivos de videoxogos. Foi a semente do Museo do Videoxogo (MUVI), creado o 2 de febreiro de 2019. Despois da implicación dun grupo de oito persoas no proxecto, o 2 de marzo de 2020 constitúese a Fundación Museo do Videoxogo da Galiza, que tan só catro meses despois pasa a facer parte do Rexistro de Fundacións de Interese Galego. A Fundación culmina o seu proxecto o 10 de setembro de 2022 coa inauguración e apertura do novo Museo do Videoxogo en Cangas (O Morrazo), o cal pode ser visitado os sábados de 17.30 a 21 horas, e durante a semana por grupos e centros educativos con cita previa. Neste museo pódense atopar 2.020 videoxogos de hoxe e sempre, até 105 de creación galega e un total de 400 consolas conservadas. Comunicación en galego No eido da comunicación sobre videoxogos, a sociedade e a lingua galega tamén están presentes. Proba disto é o podcast A Gruta de Gizamaluke, da que forma parte Ana Aboal Beloso. A integrante da Gruta traballa na produción de videoxogos en Creative Assembly, un estudio de Sega con base en Inglaterra. "No podcast que facemos cada semana dentro do proxecto da Revista Morcego falamos tanto das últimas novas dentro da industria do así como daqueles videoxogos aos que estivemos a xogar", explica Aboal. "Temos unha sección que se chama 'O discord opina' [Discord é unha aplicación na que xente dunha mesma comunidade pode interactuar], na que cada dúas semanas facemos unha pregunta á nosa comunidade sobre algún tema en concreto respecto a videoxogos e despois lemos as súas opinións no programa", explica. "As outras semanas facemos a sección 'Non sabemos de videoxogos', na que nos preguntamos entre nós cousas sobre videoxogos dando opcións de resposta e competindo a ver quen acerta máis", engade. "Eu sempre erro todas [risas], vanme quitar o carné de xogadora", chancea. "Tamén poñemos moito o foco en dar novas sobre a industria na Galiza e sobre os xogos que se fan no noso territorio, intentando sempre dar un pouco máis de visibilidade cando temos a oportunidade aos novos xogos na Galiza, que non é tan decotío como nos gustaría", afirma Alboal. Non é o único exemplo de podcast en galego sobre videoxogos, existen outros como Recuncho Gamer, do que forman parte catro rapazas e dous rapaces, entre eles Iago Gordillo. "Recuncho Gamer é un proxecto audiovisual que naceu en outubro de 2020 no que intentamos probar diferentes formatos para falar do videoxogo como un produto cultural", explica. "Aínda que tamén contamos con conta de Youtube e de Twicht, agora é o noso podcast o formato que está funcionando dunha forma máis regular", sinala Gordillo. "A idea xorde co confinamento, e como eu teño formación de tipo audiovisual xa consumía bastantes contidos de divulgación sobre videoxogos, mais a maioría eran en inglés e algún en castelán", sinala. "Naquel entón tan só existía Galician Gamer e apenas había contidos en galego sobre o mundo do videoxogo, polo que nos decantamos por pór o noso gran de area seguindo a estela doutros medios como a Revista Morcego, que era o único medio en liña con novas en galego sobre este mundo", explica o compoñente e creador de Recuncho Gamer. "Intentamos centrarnos máis no estudo e na análise, separándose un pouco de formatos como o Twitch que son máis de ver xogar sen entrar tanto en detalle. Aínda que tamén nos consideramos unha opción de lecer, intentamos tratar o videoxogo como un libro, unha película, ou calquera outro produto cultural", afirma. "Hai un público bastante fiel e participativo que mesmo enriquece os contidos coas súas achegas, a xente está moi entregada", engade Gordillo. No Recuncho Gamer tamén participa Sara Gurdiel, que ao igual que Agrelo e Gordillo, estudou o título propio da Universidade de Vigo (UVigo) de Especialista en Tradución para a Industria do Videoxogo. A día de hoxe, Gurdiel traballa como especialista en Asistencia de Calidade en Barcelona, na empresa King, famosa por ter creado, entre outros, o Candy Crush Saga. "Aínda que tiven que moverme a Barcelona, estaba disposta co fin de obter un posto de traballo mellor do que tiña", subliña. Para Gurdiel, a formación que se está a dar desde as universidades é moi importante. "En casos como o meu, que me formei na tradución, isto tamén te achega a outros ámbitos da industria do videoxogo, eu non traballo con idiomas nin reviso textos senón que o meu emprego ten que ver co control de calidade e con atopar erros nos videoxogos", explica a traballadora de King. "Case todas as persoas que estudaron comigo están traballando no ámbito dos videoxogos", sinala. Porén, di, "non coñezo moitas empresas relacionadas cos videoxogos na Galiza, hai algunha, mais non sei como de sinxelo sería entrar para alguén coa miña cualificación". "Iso si, a miña empresa permíteme, se eu quixera, traballar de forma remota, polo que podería vivir na Galiza perfectamente pasando pola aprobación da miña xefa", aclara. De feito, sinala, "coñezo a un compañeiro que ao principio estaba aquí en Barcelona comigo e agora traballa desde Rianxo". "Na Galiza hai canteira e hai iniciativa, o que pasa é que aínda non hai moitas empresas desta rama con base no país, entón tes que rodearte da xente indicada para saber por onde tirar", sinala. A Revista Morcego, liderada por Carlos Pereiro, é un dos proxectos que encabezaron o auxe da comunicación sobre videoxogos en galego. "O proxecto nace pouco despois do verán de 2018 pola simple idea de non existir nese intre nada parecido no sentido de poder ler información sobre videoxogos en galego", explica Pereiro. "Houbo algún proxecto no pasado, mais como non existe nada semellante a nivel xornalístico decidinme por emprender esa idea, e así até o día de hoxe", engade. "Levo un tempo sen escribir porque non é o meu modo de gañarme a vida e porque tiven unha carga moi grande de traballo no meu emprego, mais despois deste verán intentarei volver a publicar un artigo diario ou cunha recorrencia semellante", afirma. "O que non parou nunca é o podcast da Revista Morcego [a mencionada Gruta de Gizamaluke], do que acaba de rematar a súa quinta tempada e do que comezará en setembro a súa sexta. Levamos xa máis de 200 programas sobre videoxogos, e aínda que nun comezo era unha continuación da revista, a día de hoxe é o formato que elixín manter porque era o que mellor se podía soster", explica. "A revista sempre tivo unha grande aceptación e sempre estivemos moi felices [Pereiro e as persoas que con el colaboran] co que conseguimos, foi até agora un camiño agradábel. O seguimento e o apoio por parte da comunidade galega dos videoxogos é moi boa, e na Gruta o funcionamento é fenomenal e temos moitas achegas económicas das persoas que nos seguen, é de agradecer que sexa un proxecto que tampouco custe cartos senón que polo menos se manteña, podemos dicir que somos autosuficientes", conclúe. A tradución de videoxogos ao galego non acaba de despegar Fernando Moreiras é tradutor, tamén especializado en videoxogos, ademais de docente no título propio da UVigo de Especialista en Tradución para a Industria do Videoxogo. "No ámbito do videoxogo a demanda de tradución ao galego é practicamente inexistente, notei unha suba porque hai oito anos non pedían nunca, mais agora solicitan un título cada dous anos, así que si que hai un incremento, mais este é minúsculo", di Moreiras. "Sobre todo se temos en conta que o sector do videoxogo neste momento factura máis que o do cine e o da música xuntos, cine en galego hai e música en galego hai, mais o videoxogo en galego está absolutamente perdido", afirma. "Desde o mundo da alta cultura e das institucións non hai interese por promover os videoxogos en galego", afirma o tradutor Fernando moreiras "Desde o mundo da alta cultura e das institucións non hai interese por promover os videoxogos en galego, mais o que si noto, e pasoume cun título que traducín hai dous anos, é que nos xogos que teñen moi pouco texto as desenvolvedoras si que se permiten realizar as traducións a moitos idiomas, chegando así a novos públicos por esta causa", sinala. "De feito, teño colaborado nalgún videoxogo que foi moi mercado por pura militancia, polo feito de estar en galego, é dicir, a súa tradución pagouse soa", engade. "Vexo moi claro que ten que haber unha intervención por parte da Xunta da Galiza, pois xa hai exemplos de éxito no fomento do emprego do galego", afirma. "A miña xeración achegouse moito á lingua galega grazas ao Xabarín Club, os nenos e nenas tiñan unha oferta de programación en galego e aceptárona, se fixeramos o mesmo cos videoxogos, se houbese un esforzo por traducir uns xogos selectos que cheguen á mocidade para así crear ese xermolo de novos falantes podería pasar o mesmo, hai que ofrecerlles un produto atractivo en galego", demanda o tradutor. "Hai xogos en galego de aventura, de estratexia, de carreiras ou de simulación urbana, mais por exemplo a alguén que lle gusten os xogos de tiros ou de deportes non ten oferta, e precisamos que haxa títulos para o gran público en galego", asevera. "Na UVigo temos desde hai case 20 anos o Mestrado de Tradución Audiovisual, o grado de Tradución e Interpretación e agora temos título propio de Especialista en Tradución para a Industria do Videoxogo [ademais, a Universidade da Coruña conta co Mestrado en Deseño, Desenvolvemento e Comercialización de Videoxogos], damos pasos na especialización, é unha saída profesional moi boa, é un sector que está en expansión e que non para", comenta o docente da UVigo. "Din que a Intelixencia Artificial vai acabar cos postos de traballo, na tradución é algo que se di desde a década dos anos 1990, mais nós seguimos aquí, nun videoxogo sempre vas precisar o punto de vista creativo do ser humano", conclúe Moreiras. Unha forma de socializar O tradutor Fernando Moreiras afirma que "é practicamente imposíbel que a unha persoa non lle guste un videoxogo entre os milleiros de títulos que hai no mercado". Ao respecto, sinala, "hai persoas que non xogaban que se están incorporando por facer actividades en familia, eu teño visto nunha mesma partida un avó, un fillo e un neto". "Tes que atopar o teu xogo, o teu momento e a xente coa que queres xogar", explica Moreiras. Lois Agrelo, alén de coleccionista, tamén participa en eventos do videoxogo Smash Bros. "Hai un grupo que se chama Smash Galiza no que somos 189 persoas, e hai xente que participa nos torneos que non está", sinala. "Incluso se creou en Pontevedra un local para este tipo de eventos, e vai haber proximamente un torneo a nivel estatal, é un ámbito que medrou moito no país, os propios organizadores do grupo están sorprendidos", di Agrelo. Un sector asociado Videoxogo.gal é unha asociación que ten coma finalidade representar os intereses económicos, culturais, sociais e profesionais das empresas e operadores independentes galegos que participan no sector do videoxogo e os contidos interactivos, nas súas diferentes aplicacións, ante organismos públicos e foros de representación. A asociación fomenta a competitividade e a internacionalización das empresas galegas dedicadas aos videoxogos e contidos interactivos, así como a transferencia da súa innovación a outros sectores, aplicando novos coñecementos de forma transversal. Tamén busca incrementar a oferta de emprego e a especialización dos profesionais, así como colaborar con universidades e Administracións en traballos, estudos, investigacións de mercado, propostas de lexislación, e actividades formativas e de investigación e desenvolvemento.