Museo Bea Rei. Vangarda e igualdade

A vida de Beatriz Rei Gómez-Guitián está ligada desde o seu nacemento á arte e á cultura galegas. Naceu na cidade da Coruña o 17 de marzo de 1939, uns días antes de que o franquismo instaurase unha ditadura de case corenta anos. Porén, a posición e influencia do seu pai, Xosé Rei Romero, permitíronlle recibir unha boa educación e estar en contacto permanente co sector artístico galego, tanto co que non se viu obrigado a fuxir ao exilio con motivo da represión exercida polos falanxistas como co que seguiu coa súa vida en Europa ou América. Xosé Rei era farmacéutico, mais tamén empresario e coleccionista de arte. Aliás, participou xunto con Isaac Díaz Pardo e outros colaboradores na fundación da fábrica de cerámica do Castro, no concello de Sada, como parte da refundación de Sargadelos. Este vínculo do seu proxenitor co panorama artístico da época permitiu a Bea Rei estabelecer contacto desde moi nova con persoeiros de renome como o propio Díaz Pardo, Luís Seoane, Rafael Dieste, Eduardo Blanco Amor, Arturo Souto, José Otero Abeledo 'Laxeiro' e Miguel Colmeiro, entre outros artistas. Trasladouse a Madrid na década dos sesenta para completar a súa formación artística e académica. Alí obtivo en 1966 unha bolsa da Residencia de Artistas en Segovia, entrou a formar parte do grupo Estampa Popular Galega, fundado por Reimundo Patiño, en 1967, co que expuxo tanto en Madrid como en Montevideo. Un ano despois, licenciouse en Belas Artes pola Escola de San Fernando de Madrid. En 1968 tamén levou a cabo a súa primeira exposición individual. Nesta primeira etapa da súa traxectoria como pintora, Bea Rei recolleu elementos do ambiente revolucionario a nivel político, social e cultural que se deixaba notar en boa parte de Europa e América do Sur para plasmalo de maneira sutil nas súas obras, que debuxan o día a día que vivían os traballadores na Galiza e en Madrid. Nesta época principiante, a obra pictórica de Alfonso Daniel Rodríguez Castelao e Carlos Maside, entre outros, déixase notar nas propias composicións de Bea Rei, nas que deu especial importancia aos elementos xeométricos e á simplicidade das formas, como maneira de repousar a importancia dos cadros na propia mensaxe que quere transmitir a autora. Os primeiros pasos A finais dos sesenta e comezos dos setenta, a súa obra seguiu un camiño de evolución cara ao estudo da cor e dos elementos xeométricos, a partir dos cales a artista intentaba dotar as súas composicións dun ritmo e dunha composición propias. Nesta segunda etapa, ou período de transición, Bea Rei buscaba representar a soidade do ser humano nunha sociedade cada vez máis masificada, o que a levou a pintar figuras humanas reducidas a siluetas e formas abstractas, colocadas sobre fondos xeométricos. Neste punto, os cadros da artista alcanzaron unha forte carga de simbolismo, coa que Bea Rei pretendía deixar patente a súa postura crítica en relación á sociedade desa época. Así, cada vez máis as persoas convertéronse nun tema central da súa obra, coa representación de torsos humanos. Nestes anos, levou a cabo as súas seguintes exposicións individuais en Madrid (1970 e 1973), Zaragoza (1971) e Barcelona (1971 e 1974). Ademais, colaborou tamén en varias mostras colectivas en Santiago de Compostela, Vigo e Montevideo (Uruguai), como parte de Estampa Popular Galega; Sevilla, Barcelona e outras cidades do Estado español. Durante a década dos setenta, comezou a desenvolver unha certa afinidade polo horror vacui, un recurso artístico empregado para eliminar calquera espazo baleiro nunha obra de arte. A pintora comezou a recargar de símbolos e distintas figuras as composicións. Ademais, nesta nova etapa, xogou co surrealismo, o que fai que as pinturas presenten elementos propios do mundo onírico. Tamén nesta altura, realizou retratos familiares, nos que se pode apreciar a clara influencia da pintora mexicana Frida Khalo, xa que representou os rostros das persoas sen emocións aparentes, nunha actitude hierática. Foi entón cando entrou a formar parte dun segundo elenco de artistas: o grupo Sisga de artes plásticas, fundado en 1973 polo pintor Fernando García Varela, que pretendía popularizar na Galiza a arte das vangardas. Rei integrouse neste colectivo en 1975, ano no que expuxo en Barcelona, A Coruña e Santiago de Compostela. Décadas dos oitenta e noventa Entrada a década dos oitenta, a pintora deu inicio a unha nova xeira na súa traxectoria artística, na cal elabora as súas composicións de maneira máis relaxada, algo que se nota no resultado final dos seus cadros. Neses anos, inspirouse en grandes artistas como Pablo Picasso ou Doménikos Theotokópoulos 'O Greco' para levar a cabo as súas propias reinterpretacións dos estilos pictóricos. Durante varios anos, a pintora afondou especialmente no cubismo, que atopaba atractivo polo seu tratamento dos elementos xeométricos, unha cuestión sempre presente ao longo da súa extensa traxectoria. Neste sentido, e para explicar a súa propia evolución artística, Bea Rei afirmaba que "poucas veces o pintor ou pintora escolle os seus temas. Son os temas os que saen ao seu encontro e o escollen, como os amigos". Entre 1985 e 1990, a artista participou nas súas últimas exposicións colectivas. Ademais das de Madrid, Barcelona e A Coruña, destacan dúas exposicións internacionais nas que participou en 1987. A primeira, no museo Esslinger de Alemaña, na mostra Pintores españois na Comunidade Europea. En canto á segunda, tivo lugar en Vallauris (Francia) como parte dunha homenaxe a Jacqueline Picasso. Xa en 1989, fundou xunto con outros artistas o grupo Puerta del Sol, cos que compartiu en 1990 as súas últimas exposicións. Neste punto, e centrada xa na súa produción artística individual, Bea Rei implementou na súa obra a técnica do collage, con materiais de refugallo que ela mesma recollía para poder completar as súas composicións. Nos anos noventa, as súas pezas foron perdendo pouco a pouco a crítica e a denuncia social dos anos sesenta e setenta, pero mantivo a temática da soidade do ser humano que forma parte dunha sociedade masificada e hostil. Tamén neste momento, recuperou o estudo da cor e das formas xeométricas que levara a cabo no comezo da súa carreira artística, trinta anos atrás. A experiencia gañada durante eses trinta anos levouna a perfeccionar o coñecemento e a técnica e da xeometría espacial nos cadros, que logrou a súa máxima expresión nestes últimos anos da súa traxectoria. Relevancia da obra artística "Na súa arte reflíctese o seu sentido da solidariedade, a súa empatía coas persoas que loitaban por saír adiante no campo galego, as historias das familias que tiñan que emigrar en busca dun futuro mellor", sinala o propio Museo Bea Rei. Durante os corenta anos que se mantivo activa como artista, a pintora coruñesa caracterizouse polo seu activismo e implicación social. A súa irmá e parte importante de todo o camiño que desenvolveu como artista, Isabel Rei, afirmaba que "Bea pintou de todo porque foi unha artista moi reivindicativa con ganas de experimentar, inconformista, sempre cambiando, inclasificábel. Ela sempre foi alguén moi especial". Sobre a falta de coñecemento da súa obra entre o público xeral, ponse de manifesto que nunca tivo intención de destacar, senón que a súa dedicación á pintura e á plástica era "por amor á arte". Primeiro a ditadura franquista, na que era case imposíbel que unha muller artista conseguise relevancia mediática e profesional, e xa no período democrático a "movida" madrileña, fixeron que a obra de Rei ficase desprazada a un segundo plano, algo que non pareceu importarlle á propia artista, xa que as súas pezas sempre contaron cun certo carácter introspectivo que a levou a non querer chamar demasiado a atención, nin ao comezo nin ao remate da súa carreira como pintora. Creación do Museo Bea Rei Nos últimos anos, unha enfermidade neurodexenerativa levou Bea Rei a non poder continuar coa súa obra artística. Neste sentido, e co obxectivo de recuperar e promover a súa obra para que non caese no esquecemento, a súa irmá iniciou os pasos necesarios para a constitución dun museo en honor á pintora. A escolla do concello de Sobrado dos Monxes como lugar onde situar o complexo artístico respondeu a unha decisión vital, segundo explicou a propia Isabel Rei. "Quixemos facer o museo aquí porque aquí imos morrer", recoñeceu cando a inauguración do museo, que tivo lugar en marzo de 2019. O edificio no que se atopa a mostra das obras da pintora é obra do arquitecto Blas Toxo Ferreiro, quen contou coa colaboración de Manuel Estrada, Premio Nacional de Deseño en 2017. A estrutura do museo está baseada na propia obra de Rei, e especialmente na súa etapa cubista dos anos oitenta. Na apertura do museo, 70 foron as obras que se expuxeron neste espazo, con previsión para alcanzar as 188. O Museo Bea Rei está considerado o primeiro de nova planta dedicado en exclusiva a unha muller no conxunto do Estado español, o que lle outorga un carácter pioneiro. Porén, a situación sanitaria derivada da pandemia de coronavirus obrigou a fechar temporalmente o museo, sen que a día de hoxe volvese abrir as súas portas. Desde o Concello de Sobrado dos Monxes trasladan que non saben cando se producirá a reapertura das súas portas ou se mesmo o fechamento será definitivo, ao aducir que se trata dunha iniciativa privada. "Un museo destas características, de carácter privado e que non conta con ningún tipo de subvención, enfróntase a unha serie de gastos que son difíciles de sufragar se non se conta cos recursos necesarios", indican fontes municipais. Polo de agora, as persoas que estean interesadas na obra de Bea Rei deberán conformarse coas imaxes que poden atoparse na páxina web do propio museo ou coas obras da artista que están presentes noutros museos, como por exemplo o Raíña Sofía de Madrid.