Unha suite en Compostela

Sesenta anos atrás, en 1962, o compositor catalán Frederic Mompou acudía, xunto co seu amigo o guitarrista Andrés Segovia, aos Cursos Universitarios e Internacionais Música en Compostela, creados catro anos antes, en 1958, por iniciativa deste último. A Suite compostelana permite observar todas as características da música de Mompou -versatilidade tímbrica, achegamento poético á execución, depuración estilística...-, mais engadíndolle a estes elementos a incorporación de xiros modais procedentes da música popular que revelan unha extraordinaria sensibilidade ante as particularidades das identidades dos pobos. Mompou, que se formara entre a Barcelona modernista e o París das vangardas -era de nai francesa-, comezara a súa carreira influenciado pola música de Ravel, de Erik Satie e do "grupo dos seis" (Georges Auric, Louis Durey, Arthur Honegger, Darius Milhaud, Francis Poulenc e Germaine Tailleferre), e participaba activamente nun intento de desmitificar o clima wagneriano dominante en boa parte de Europa, restándolle transcendencia á creación musical coa fin de achegala á vida. O compositor foi quen de combinar esta influencia vangardista coa do folclore do seu país, ao que acudiu con frecuencia en busca de temas e harmonías que lle dan á súa obra un perfil incuestionabelmente catalán. Malia todo, el sempre rexeitou ese "catalanismo", seguramente ante a posibilidade de ser tratado como un compositor folclórico. "Non é que a miña música sexa catalá, senón que se trata dunha música vivida aquí, concibida aquí", declaraba con frecuencia. Mompou era un home retraído e pouco dado á vida social -afirmaba que lle gustaba a soidade, "pero a que se pode atopar nas grandes cidades"- e os estudosos relacionan esta particularidade do seu carácter co seu intento de "desmaterializar a música", de conseguir a maior simplicidade posíbel na forma, buscando a maior exactitude e prescindindo de todo ornamento. Poucos anos antes de que Mompou acudise a Compostela, o seu gran amigo o editor e poeta Josep Janés falecera, o que supuxo un duro golpe emocional para el. Os seus biógrafos coinciden en sinalar que iniciaría entón un proceso de substitución afectiva que o achegaría ao seu alumnado desde o seu papel de docente. Se cadra, foi esta a causa da súa presenza nos cursos internacionais. Mais en todo caso, a experiencia en Santiago deu lugar a unha obra que, por moitas razóns, constitúe unha excepción na súa traxectoria: a Suite compostelana. A primeira singularidade reside no instrumento para a que está escrita: trátase dunha obra para guitarra -está dedicada ao seu compañeiro nas xornadas, Andrés Segovia-, cando practicamente a totalidade da súa obra está escrita para piano. A segunda, e máis interesante para nós, é que os temas do folclore catalán aos que acudiu tantas veces, son substituídos aquí por temas inspirados na música tradicional galega. A Suite compostelana permite observar todas as características da música de Mompou -versatilidade tímbrica, achegamento poético á execución, depuración estilística...-, mais engadíndolle a estes elementos a incorporación de xiros modais procedentes da música popular que revelan unha extraordinaria sensibilidade ante as particularidades das identidades dos pobos, reflectidas aquí nas súas expresións musicais. A simbiose entre o popular e a súa propia linguaxe vangardista non fai máis que confirmar que só unha creación ben alicerzada nas orixes pode transcender o ámbito do local. Se cadra, sería excesivo concederlle o título de compositor "galego" a Mompou, mais parece unha obriga de cortesía facerlle un oco na atención do público e dos programadores de concertos.