'Trinacria', décimo quinta entrega do coleccionábel 'A historia marítima baixo as nosas augas'

A derradeira travesía S amuel Murray, de 31 anos, era o novo capitán do SS Trinacria. Era a primeira viaxe que facía a bordo deste barco da Anchor Line Co. de Glasgow, saíndo de Greenock o 2 de febreiro do 1893 rumbo ás súas escalas nos portos de Xibraltar, Xénova e Livorno. O tempo, dende a saída de Escocia, foi moi malo, e no decurso da viaxe ao longo da canle e do golfo de Biscaia, perderon os oficiais a bordo varias veces o rumbo, o que provocou que o barco se desviase varias millas da súa derrota. Eran aproximadamente as 6 da mañá do día 7 de febreiro cando navegando entre a brétema e cun forte mar de fondo, colidiu fortemente o buque contra os baixos do Lucín a escasa distancia da punta do Boi. A bordo, a tripulación e pasaxe que ía durmindo esperta sobresaltada e apenas teñen tempo de vestirse e saír á cuberta, que está sendo varrida polo mar. A tripulación consegue meter a bordo dun bote as catro mulleres que ían de pasaxe pero a marexada engóleo ao pouco de ser arriado. John Rust, o xefe de máquinas, vendo que a situación non tiña outra alternativa, amarrou unha boia á súa cintura e guindouse ao bravo mar de Vilán xunto á meirande parte da tripulación. O barco pártese en dous aos poucos minutos de ter golpeado cos baixos. Milagreiramente, chegarían a terra sete sobreviventes; cinco camiñaron maltreitos polos arredores da zona de Trece en dirección ao faro do Vilán, onde son atopados por unhas mulleres que lles proporcionaron axuda, dándolles algúns mantóns e mandís para que tapasen os seus corpos espidos. Os cinco náufragos seguen camiñando até que son atopados avanzada a mañá polo alcalde de Camariñas, os médicos Artaza e Lema e o Axudante de Mariña do porto de Camariñas, o cal fora avisado horas antes por uns mariñeiros desta vila de que un gran buque se afundira nos baixos do Lucín, moi perto da Punta do Boi. Os náufragos están nun estado deplorábel… mollados, cansos e cos seus corpos ensanguentados polos golpes que recibiron contra as pedras ao seren batidos polo mar, practicamente espidos e coas roupas que aínda lles quedaban enriba feitas farrapos. De feito, o médico Artaza ten que facerlle unha cura de urxencia a un deles nunha perna pola cantidade de sangue que emana da mesma. O segundo galeno da vila, Luciano Lamela Pazos, é avisado por un veciño da aldea de Pescadoiras que vén a lombos dunha besta, que nese lugar hai outros dous náufragos que requiren atencións médicas e parte na súa axuda. Repetíase a historia que acontecera tres anos antes cos náufragos Bourton e Luxon, superviventes do naufraxio do HMS Serpent. A comitiva de autoridades camariñás, cando chega ao lugar do naufraxio, contempla o Trinacria partido en dous perto dos illotes das Vermellas, pasto das grandes ondas que batían contra o litoral, chegando paseniñamente á costa os despoxos do naufraxio: madeiras, cabullaría, bocois de alcohol e graxa, contendo algún o prezado esperma de balea, sendo todos recollidos de xeito ordenado polo Axudante de Mariña de Camariñas. Ao longo do día, o barco sucumbira ao forte temporal, esnaquizado, amosando a súa cuberta arrasada, sen ponte, sen arboredo e sen cheminea. Tan só agromaba unha pequena parte da súa popa por enriba da tona da auga. Dous cadáveres flotaban ao seu redor, observándose perfectamente como un deles se correspondía a unha muller. Precisamente o corpo dunha nena, seguramente a adolescente Kitty Smith, sería recuperado por uns mariñeiros de Arou e levado para ser velado a unha casa desta aldea mariñeira, onde a beleza da súa imaxe deixou fonda impresión entre as xentes que a contemplaron. O Trinacria levaba a bordo 37 tripulantes e catro pasaxeiras, dos cales sobreviviron sete Foi este grupo de autoridades da vila de Camariñas quen recupera os primeiros cadáveres pertencentes a tripulantes e pasaxe do Trinacria. Fálase de que unha boa parte dos afogados neste naufraxio serían soterrados no Cemiterio dos Ingleses, consagrado tres anos antes e onde xa estaban soterrados dende 1883, nunha primixenia fosa, os corpos dos tripulantes do Iris, ampliándose a mesma para dar cabida a 145 corpos da malograda tripulación do HMS Serpent, perdido tamén na punta do Boi no 1890. Mais non hai documentación que acredite que cadáveres do Trinacria están soterrados no cemiterio do Porto do Trigo. Pasados uns días do naufraxio, só un dos sete sobreviventes do Trinacria ficou en Camariñas polas grandes feridas que tiña nas súas pernas, o resto foron levados a Corcubión polo vicecónsul residente nesta vila, e dende alí, farían unha viaxe nunha carrilana até a Coruña, a onde chegarían o martes 14 de febreiro, porto onde subirían a un barco que os levou de volta ao seu país de orixe. Co paso dos días apareceron máis restos do buque afundido e da súa carga; o mar encargouse de ir depositando na costa os cadáveres da traxedia, que a medida que ían saíndo, soterrábanse. Días despois do naufraxio, unha mañá amenceu cunha gran masa de obxectos, os cales semellaban albergar entre eles uns cantos cadáveres mesturados con madeiras, bocois desfondados, graxas, telas, e outros obxectos. Foi tal o estado no que se atopaban os cadáveres que foi imposible recuperar algún no medio de tal enxame de restos do propio naufraxio, decidíndose finalmente botar petróleo sobre toda esa masa informe e prenderlle lume. Dende entón, este lugar recibe o funesto nome de Furna dos defuntos queimados, como ben recolle o inmortal Baña Heim, na súa magna obra. O Trinacria levaba a bordo 37 tripulantes e 4 pasaxeiras, dos cales sobreviviron sete: o primeiro maquinista John Rust; os fogoeiros James Semple, Thomas Moore e John Kelly; o estibador John MacGowan e os mariñeiros Donald MacGilp e Andrew Ralston. Todos levaban postos os rudimentarios chaleques salvavidas. O balance de vítimas co que se saldou este naufraxio ascendeu a 34. Entre elas estaba o capitán do buque, Mr. Murray, e as catro mulleres que compoñían a pasaxe: Kitty Smith, unha adolescente de 14 anos orfa dun soldado británico e acollida polas misioneiras evanxélicas, as señoritas Carswell e Stirling e a señora Bell, todas monxas metodistas que ían desembarcar en Xibraltar. Dous corpos pertencentes aos náufragos do Trinacria soterrados na costa de Camariñas, concretamente o do terceiro oficial de máquinas, William Hudson Birrell e o do seu capitán, Samuel B. Murray, serían tempo despois exhumados e repatriados ao seu país de orixe, dándoselles sepultura no cemiterio Glasgow Southern Necrópolis. Entre a variada carga que portaba a bordo o Trinacria, atopábanse: barras e láminas de ferro, ladrillos, carbón, cera… e dragóns de bronce. Características do barco O SS Trinacria foi un vapor mixto construído en aceiro e botado ao mar polos estaleiros Robert Duncan &amp; Co. de Glasgow, en 1871. Pertencía á navieira Anchor Line con sede na capital escocesa, propiedade dos irmáns Henderson. Montaba unha máquina de 424 H.P., podendo acadar os 12 nós de velocidade. Tiña 2.256 toneladas de rexistro bruto e 1.437 toneladas de rexistro neto. As súas medidas eran: 93,26 metros de eslora, 10,48 de manga e 6,7 de puntal. Cando embarrancou na costa de Camariñas, levaba a bordo 37 tripulantes e catro pasaxeiros, e carga xeral consistente en: ladrillos, carbón, ferro e cera. Saíra de Greenock rumbo a portos mediterráneos, cando embarrancou entre a brétema e o forte mar de fondo nas baixas que hoxe se chaman os Trinacras ou laxe dos Defuntos. Os dragóns dos Trinacras. Un tesouro da nosa tradición oral Roberto Brión, natural de Santa Mariña, contoume na súa casa que nos Trinacras (talasonímico co que foi bautizado o baixo co que colidiu o buque británico Trinacria en 1893) na enseada do Lucín, estando el e máis seu pai José andando ao espello desde a embarcación, aló polos anos cincuenta do século pasado nesta mesma zona, atoparon un dragón de bronce e levárono para terra. Nunha segunda ocasión na que Roberto e seu pai estaban acompañados a bordo do seu bote de Alfredo Lobelos Carracedo, Alfredo O Paquete que vivía en Arou, andando á procura de ferrancho pola mesma zona, localizaron outra figura de dragón que tamén recuperaron. José, o pai de Roberto, preguntoulle a Alfredo xa en terra se lle importaba que el se quedase co dragón, ao que este lle respostou: “Leva, coño, que a min non me importa!”. Ambas as dúas pezas de bronce recuperadas baixo os restos das pranchas do pecio do Trinacria acadaron os 18 kg de peso cada unha, medindo aproximadamente un metro de altura. Lembra Roberto, ademais, que as enigmáticas figuras tiñan a boca aberta e que estaban cubertas da pátina de óxido verdoso característico da reacción do bronce ao entrar en contacto coa auga do mar e que os seus corpos estaban cubertos de escamas como os peixes, estreitándose o seu tamaño de abaixo a arriba. Apunta o veterano mariñeiro: “Tiñan a feitura da miña perna”. Os dragóns acabaron na casa familiar dos Brión, en Santa Mariña. José Brión Ajeitos, o pai de Roberto Brión (o protagonista desta historia) lía e escribía na súa casa á luz dunha candea cando chegaba do mar. Chegou de Corrubedo para pescar rodaballos e lembra que cando collían centolas llas trocaban por patacas. Namorouse dunha muller de Arou, casou e afincouse aquí. Chegou a ser o único socio do casino da Ponte do Porto que non era da mesma Ponte, privilexio que na época non lle era concedido a ninguén. Vestía elegantemente sombreiro e traxe e tiña unha boa planta. José era moi amigo de Evaristo Mouzo Vázquez, un xuíz oriúndo da parroquia de Xaviña, a quen o mariñeiro agasallaría as dúas espectaculares figuras dos dragóns de bronce atopadas baixo as pranchas do pecio do Trinacria. As persoas interesadas en coñecer os oito capítulos ao completo desta historia, titulada: Serpes e dragóns, podédelos consultar no blogue O mergullador atlántico.