Análise: Chile, venceu a encrucillada entre a represión e a liberdade, venceu a dignidade

Chile 20 de decembro de 2021. Levo aquí uns días falando con moitas persoas representativas de diferentes eidos e todas definen a Chile como un país fragmentado, dividido polo curso da historia, da dos vencedores, das desigualdades, da falla de respeito á diversidade nacional e cultural, do neoliberalismo bo para uns e destrutor para as maiorías, das consecuencias da depredación de recursos. É a terceira vez que veño. A primeira foi con Beiras, na visita organizada aos territorios da Araucanía, ao Wallmapu como lle chama o Pobo Mapuche, organizada pola Fundación Galiza Sempre onde coñecemos a realidade plurinacional deste Estado pecador do centralismo e a represión ao Pobo Mapuche; a segunda como eurodeputada do BNG membro da Delegación Mixta UE-Chile na pasada lexislatura e esta,  na que notei un cambio moi grande. Unha maior precarización da vida das persoas —base das revoltas de 2019 que fixeron mella no Goberno Piñera e sacaron a luz milleiros de reivindicacións— e un fartazgo pola crise multisistémica e multisectorial  política social, sanitaria, cultural provocada pola falta de solucións do neoliberalismo  económico e ausencia do Estado. 

A despolitización até 2019 era produto da desafección política a consecuencia da política do consenso do bipartidismo harmónico, dende a falsa superación da ditadura mantendo unha Constitución pinochetista, os mornos gobernos da concertación e o piñerismo dos últimos anos. A revolta social, “el estallido social”, aumenta a concienciación e de novo o interese pola Política abrindo un ciclo político moi convulso. 

Dai a alta polarización e fragmentación que houbo na primeira volta, cun empate técnico en representación parlamentar. Dous días despois da primeira volta, o Presidente Piñera facía descaradamente unha intervención tácita de apoio ao candidato da ultradereita, Kast meténdose no proceso electoral.  

Paralelamente naceu a consecuencia do estalido social o proceso inédito e participativo da Convención Constitucional que pretende modificar a constitución pinochetista cara a unha verdadeira democracia, con recoñecemento plurinacional e coa intención de facer profundas e necesarias reformas estruturais no País.

Chile enfrontouse na segunda volta con dous candidatos empatados nas sondaxes e cunha forte tensión política de dous modelos antagónicos. A candidatura de “Apruebo Dignidad” encabezada por Gabriel Boric, antigo líder estudantil,  presenta un programa social e político con desexo de transformación do país coa vocación de apoio total á Convención Constitucional, produto da unidade política e social de varias forzas de esquerda e do apoio de movementos sociais nesa unidade de acción que foi fundamental 
para o triunfo.  

Cambio de ciclo

A candidatura encabezada por Kast, retrógrada, anti feminista e anti dereitos humanos, pretendendo retirar a Chile da multilateralidade internacional baseada na orden, seguridade e man dura,  no ultraneoliberalismo no económico, coas características típicas do neofascismo mundial de combater á diversidade e o pluralismo, cuestionar a democracia e totalmente contraria ao proceso da Convención que derogaría de ter sido electo. 

Nas rúas respirábase un cambio de ciclo político aínda que tamén moita indecisión nos últimos días, a consecuencia dunha dura campaña de desprestixio, bulos e manipulación nesta segunda volta cara a Boric. A esquerda e a dereita volven tomar sentido segundo os analistas políticos na campaña, despois do roubo da soberanía popular en repetidas ocasións e foi precisamente na campaña onde as posturas eran antitéticas. O dilema para moitas e moitos chilenos que se debateron entre que votar finalmente posicionou o voto encuberto  de máis dun millon de persoas cara ao progresista na chamada ao medo ao pasado contra o neofascismo e iso é un cambio de rumbo fundamental despois dun conformismo case inmobilista. 

A desvantaxe competitiva de Boric nos medios de comunicación non xogaba ao seu favor, mais os recentes apoios de moitos movementos sociais como a Coordinadora Feminista 8M e a inxente loita das feministas chilenas, diversas formacións políticas, ex presidentes de Chile, etc, fixeron o aumento da popularidade e a homologación fronte a unha clara campaña de desprestixio típica deste novo neofascismo.

Boric é un candidato novo en idade e en apertura dun novo ciclo político cun programa transformador que constrúa un novo pacto social baseado na dignidade, no recoñecemento da condición humana, na recuperación dos dereitos sociais, ambientais, políticos e do respecto ao dereito dos diferentes Pobos que integran Chile, nunha sociedade cun trauma histórico e un presente traumatizado que quere cura, a cura do trato en igualdade, de novas receitas contra o neoliberalismo depredador, de recoñecemento plurinacional. 

Chile dixo non ao fascismo e á desigualdade, con conciencia e responsabilidade. Non vai ser tarefa fácil para o Goberno de esquerda porque hai demasiado abandono e saqueo, mais o cimento dun novo ciclo político está botado, esperanzador para outros Pobos de América e tamén para nós, porque botar á dereita é posible. A celebración foi tremendamente emotiva para Chile e para o Mundo e para a esquerda mundial e os Dereitos dos Pobos porque o internacionalismo é fundamental neste mundo interconectado e nós no BNG vimos acompañando este proceso antineoliberal e o Pobo Mapuche, e por iso tamén estabamos aquí, nos tempos difíciles, e agora a carón do novo Goberno que abriu as alamedas da esperanza.