Lula e Boric, dúas caras dunha mesma moeda chamada América Latina

Entre o 17 e 18 de xullo tivo lugar en Bruxelas o terceiro cume entre a Unión Europea e a Comunidade de Estados Latinoamericanos e Caribeños (Celac). Había oito anos que este cume non se realizaba, ben polas contradicións que supoñía a cuestión venezolana para a UE, ben polas propias contradicións internas como o Brexit, ou posteriormente, a pandemia global de coronavirus. Nun contexto de guerra entre Rusia e Ucraína, onde a UE tomou unha posición clara xunto a unha OTAN á que moitos dos seus países pertencen, América Latina e o Caribe convértense nunha rexión moi apetecíbel para a Unión Europea. Ben no ámbito económico polo seu interese en tratados de libre comercio co Mercosur, Chile ou México, ben no ámbito dos recursos naturais co litio ou en xeral, a Amazonía. Todo iso transversalizado ademais polo intento de competir con China en canto á presenza en territorio latinoamericano e caribeño. Pero coa necesidade de lograr unha declaración común de case 60 países, entre os que destacaba a presenza en Bruxelas de máis de 20 xefes de Estado latinoamericanos e caribeños, e co pano da guerra de fondo, chamaron a atención unhas palabras que Lula dedicou a Boric, empeñado en condenar a "guerra de agresión imperial que sofre Ucraína". En América Latina, malia contar con gobernos progresistas, o conflito entre Rusia e Ucraína tamén divide a esquerda Lula foi moi claro, e en conferencia de prensa, pronunciouse sobre a insistencia de Boric en defender a Ucraína: "Eu non teño por que estar de acordo con Boric, é unha visión del. Creo que foi unha reunión extraordinaria. Posibelmente a falta de costume de participar nestas reunións faga que un mozo sexa máis apresurado. Eu xa tiven a présa de Boric, eu quería que as cousas se decidisen todas alá, naquel momento, pero non, nestes espazos non é só o interese de Brasil. Onte estabamos a discutir a visión común de 60 países". Un conflito que divide Ao final, non só se impuxo a visión de Lula sobre a de Boric, senón a de América Latina e o Caribe, en xeral, sobre a dunha Unión Europea que tentou forzar que Zelensky participase do cume. Dúas visións totalmente diferentes sobre un mesmo conflito armado. Uns asumen a posición da OTAN e envían armas a un dos bandos, mentres que outros apostan polo diálogo como unha forma de resolver un conflito que afecta a todo o mundo no plano diplomático, económico, enerxético, alimentario. E non se pode ser un hipotético mediador no conflito (como Brasil pretende), se se toma posición por un dos bandos en conflito. Algo que é de primeiro de resolución de conflitos, parece que non foi entendido por Boric. É por iso que asumen maior importancia as palabras que Lula lle dirixiu a Boric, porque en América Latina, malia ter maioritariamente gobernos progresistas, o conflito entre Rusia e Ucraína tamén divide a esquerda partidaria e os gobernos. Dun lado, quen se aliña coas posicións da OTAN, e doutro, quen non impuxeron sancións a Rusia e van selando relacións e acordos estratéxicos tanto con este país como con China. De feito, é curioso que o mozo e ansioso Boric (en palabras de Lula, que desde logo algo máis de experiencia ten estando no seu terceiro período de goberno do país máis poboado e con maior PIB de todo América Latina e o Caribe) asuma posturas moi críticas coa violación de dereitos humanos en Nicaragua, Cuba ou Venezuela sendo presidente dun país que non foi capaz (e diso o propio Boric ten unha parte da responsabilidade) de modificar unha Constitución imposta por Pinochet, ao mesmo tempo que o seu Goberno reprime estudantes ou o propio pobo mapuche. O futuro de Europa Eu non sei se Europa ten solución, desde a súa posición de aliado da OTAN e uns Estados Unidos que ven con temor como xorde un mundo multipolar liderado por Rusia e unha China que pronto se vai converter na principal economía do mundo. Pero desde logo é urxente un debate nas esquerdas latinoamericanas e europeas, sobre a paz con xustiza social, a xustiza climática e de xénero, a débeda externa de América Latina e a débeda histórica de Europa, e tamén sobre bandeiras que nos gañou a dereita como as da democracia e os Dereitos Humanos. O próximo cume dos Brics (Brasil, Rusia, India, China e Sudáfrica), que terá lugar en Johannesburgo do 22 ao 24 de agosto, será unha escusa perfecta para debater sobre estas cuestións, e tamén, por que non, o tema da miña próxima columna.