Tras os focos: a guerra en Sudán e outras traxedias esquecidas

Mentres conflitos armados como os de Ucraína ou Gaza están a aparecer permanentemente nos distintos medios de comunicación, outros pasan desapercibidos. A atención internacional deixa fóra, entre outras moitas, a guerra en Sudán, un país no que a violencia vén aumentando dende o mes de abril. As cifras da loita polo poder neste país falan por si mesmas: máis de 9.000 vítimas mortais e 5,6 millóns de desprazados, un 20% destes fuxidos a países lindeiros coma Chad ou Etiopía. Para poñer este conflito en contexto é preciso coñecer de antemán que a violencia ten lugar principalmente entre dúas grandes faccións enfrontadas: as Forzas Armadas de Sudán (SAF) e as Forzas de Apoio Rápido (RSF). As SAF e as RSF fixéronse co control do país mediante un golpe de Estado conxunto no ano 2019. Combates e represión As RSF son o grupo paramilitar máis importante de Sudán, creado a partires de milicias que tiveron un papel determinante no conflito de Darfur e na loita contra o sur. Só seus altos mandos enriquecéronse grazas a que obtiveron o control dunha gran parte das minas de ouro do país. A clave da conflitividade no momento actual reside en que, como parte da reconfiguración do goberno sudanés, os líderes de ambos bandos teñen que chegar a un acordo sobre o estado das RSF, que pretenden non só integrarse como parte do exército regular das SAF, senón que a súa cúpula de mando pase a estar ao mesmo nivel que os mandos das SAF. En abril de 2023, as tensións entre as SAF e as RFS alcanzou un novo punto de inflexión ao se produciren varias explosións en Khartún, a capital, das que ambas as dúas faccións se acusaron mutuamente. Dende entón, considérase que o risco dunha nova guerra civil é cada vez máis inminente. Mentres, os combates seguen a se producir en distintas zonas de Sudán, coa participación de actores estranxeiros. O grupo ruso de mercenarios Wagner, infame polas súas actuacións en varios países da África subsahariana, así como elementos vinculados aos Emiratos Árabes Unidos, son algúns dos exemplos máis notorios.Máis recentemente, o gobernador da provincia de Darfur Occidental acusou a membros da RSF de exercer violencia discriminatoria e inxustificada contra varias minorías étnicas, o que é un reflexo da profunda fractura social que divide o país. No mes de xuño, este mesmo gobernador foi asasinado mentres reclamaba a intervención dos poderes internacionais no conflito. — Desde o 2019 as forzas de seguridade estatais e outras milicias aliadas exercen unha represión brutal sobre as protestas civís Dende o 2019, as forzas de seguridade estatais e outras milicias aliadas teñen exercido unha represión brutal sobre as protestas civís que claman a volta a un réxime de goberno democrático, sen intervención militar. A finais de 2022 acordouse que a transición democrática tería lugar nun período de dous anos, pero a cambio de que os sectores militares retiveran poderes e privilexios tras o cambio de goberno, o que aumentou a contestación social contra o réxime. Desigualdade Entre as causas profundas do conflito é posible destacar as profundas desigualdades económicas e sociais existentes tanto no período colonial coma no posterior. A isto hai que engadirlle a preponderancia dunha elite centralizada que fala árabe sobre as distintas minorías periféricas do país. Sudán é un país cunha importante herdanza de fractura social. Tras a súa independencia de Reino Unido e Exipto en 1956, o norte e o sur do país protagonizaron dúas guerras civís, terminando a última na división do territorio nacional e dando lugar a dous países en 2011: Sudán, por un lado, e Sudán do Sur, polo outro. Ademais, tiveron lugar distintos conflitos de carácter rexional. A ditadura do xeneral Omar al Bashir (1989-2019) levou a cabo actos de xenocidio contra a poboación non árabe no conflito de Darfur (2003-2020), entre a que se contaban etnias coma a masalit, a fur e a zaghawa. Na actualidade, as RSF insisten en denominar a violencia que está a ter lugar coma un "conflito tribal", evitando, así, responsabilidade nestes sucesos. A atención internacional áchase dividida entre os conflitos de Rusia-Ucraína e Israel-Palestina. Porén, a cada vez maior inestabilidade do continente africano podería chegar a representar unha ameaza moito máis inmediata para España. Polo tanto, deixar de analizar outras traxedias coma a que está a acontecer en Sudán antóllase pouco sensato.