A esquerda posmortem

Ao abrigo do fin da guerra fría e coa estigmatización pola derrota ideolóxica que a caída do muro de Berlín supuxo naceu a esquerda europea actual; o socialismo científico deu paso ao Eurocomunismo e do Eurocomunismo pasouse ao redeseño da actual esquerda radical europea, definida como transversal, plural e aglutinadora cuxa base ideolóxica inspírase nas concepcións idealistas anglosaxoas de líderes como Jeremy Corbyn ou Bernie Sanders, onde as loitas sectoriais, impulsadas por unha nova intelectualidade de esquerdas que en moitos casos vive allea aos problemas sociais, foron gañando referencialidade sobre a vella reivindicación de clase que marcara a esquerda revolucionaria do século XX. Neste contexto, e á calor do descontento popular que desembocou no movemento do 15-M naceu Podemos, un partido cuxo principal logro foi canalizar institucionalmente aquel descontento e que hoxe, 12 anos despois, vive os seus peores momentos como proxecto político. Dos máis de 5 millóns de votos nas eleccións xerais de 2015 (20,7%) a coalición violeta pasou a obter uns pobres resultados nas eleccións municipais e autonómicas, onde ademais de perder alcaldías, Podemos perdeu a súa representación en cidades importantes como Madrid ou Valencia e tamén en varios parlamentos autonómicos chave. Todo iso ás portas das eleccións xerais que se realizarán en xullo e onde o movemento debería aspirar a revalidar o “Goberno máis progresista da historia de España”. Só neste contexto -e é necesario remarcar a importancia do contexto- se poden entender as discrepancias entre Sumar e Podemos, ou o que algúns chaman “o veto a Irene Montero”. E é que desde unha posición de debilidade absoluta, ninguén está en grao de exixir ou impoñer nunha negociación. A glorificación de Díaz Cun Podemos en 'Knock Out' e fronte á desmobilización xeral, é un enigma prever os resultados electorais que obterá o proxecto de Yolanda Díaz, a quen moitos definiron xa como a única persoa capaz de salvar a esquerda do desastre. E é que a personificación e glorificación de Yolanda Díaz máis a guerra de egos existente na esquerda deixa ao descuberto o verdadeiro problema da esquerda española: a falta dun proxecto político. A iso hai que sumar a falta de solucións fronte aos problemas que preocupan á xente, a crise enerxética, a involución democrática, o retroceso no estado do benestar, a acriticidade da esquerda radical fronte ao proxecto UE e unha serie de etcéteras que no resto de Europa se traduciu nunha barra libre para a extrema dereita e sentenciou a morte a esquerda. A “desradicalización” da esquerda e a falta dun proxecto político nalgunhas cuestións e aspectos chaves foron tamén a condena a morte de Podemos. Efecto dominó en Europa A crise da esquerda non só afecta o Estado español, senón que ademais se estende noutras das principais potencias económicas europeas. Rechamante é o caso de Italia, país co Partido Comunista máis importante de Europa occidental –que mesmo acariñou o poder– nos anos 70. Após as divisións e escisións dos anos 90 –que se alongan até os nosos días– a principal forza de esquerda está representada pola coalición Unione Popolare que non lograría chegar nin 2% de votos nunhas eleccións nas que a ultradereita saíu vitoriosa. En Alemaña, motor económico da UE, as cousas non están moito mellor. A coalición Die Linke (A Esquerda), que comanda a escena progresista alemá desde 2007, vive divisións internas que ameazan cunha escisión liderada por Sahra Wagenknecht e que deixaron a coalición ao bordo do abismo. O detonante serían os malos resultados electorais –especialmente nas eleccións ao Bundestag–, nas que Die Linke estivo a piques de ficar fóra do Parlamento con resultados por baixo de 5%. Tamén a guerra de Ucraína foi punto de fortes desavinzas no seo do Partido. Só Jean-Luc Melènchon en Francia parece manter o tipo dentro da Esquerda Radical europea de novo cuño. Após aglutinar todas as forzas progresistas baixo o paraugas de Nupes, 31,58% de votos cultivados na segunda volta das eleccións lexislativas de 2022 –fronte a 4,86% de 2017– marcan un fito histórico para a esquerda francesa. A Francia Insubmisa é, quizais hoxe, a única forza política de esquerdas capaz de facer fronte aos poderes A Francia Insubmisa, principal forza política de Nupes –Nova unión popular, ecoloxista e radical–, representa unha forza política centralista, transversal e plural que aglutina desde altermundistas a ecoloxistas, pasando por comunistas, co fin de confrontar coas políticas neoliberais de Macron e o desmantelamento do Estado social. A Francia Insubmisa é, quizais hoxe, a única forza política de esquerdas capaz de facer fronte aos poderes, e os resultados electorais así o demostra. O seu secreto: formulacións políticas radicais e sen ambaxes en cuestións xeopolíticas chaves como a guerra de Ucraína.