Chove sobre mollado nas autoestradas de titularidade estatal

A concepción centralista do Estado e das orientacións políticas que a concretan tamén se manifesta no deseño das infraestruturas terrestres, que se organizan en base a unha estrutura radial con centro en Madrid. A partir dos seis camiños reais, desenvolvéronse as estradas nacionais radiais, desde a N-I ate a N-VI. Nas últimas décadas do século pasado e a principios deste rematáronse as autovías radiais paralelas ás nacionais así como varias autovías e autoestradas impulsadas polo Estado. Como criterio xeral, as autovías que partían desde Madrid tiveron financiamento público, como as que enlazan con Galiza, mentres que non tiveron tanta sorte as que non respondían a este deseño, que se financiaron de xeito principal mediante as peaxes pagadas polas persoas usuarias, como ben coñecemos no país coa AP-9. Presa das concesións Atendendo aos últimos datos publicados polo Ministerio de Transportes relativos a 2021 sobre a rede de estradas a cargo do Estado, comprobamos que Galiza é a comunidade con máis quilómetros de autoestradas de peaxe, cun total de 273. Mentres que no conxunto estatal os quilómetros de autoestradas con peaxes representan 12% do total das autovías e autoestradas de titularidade estatal, no caso galego case se triplica, xa que ascende a 31,7%. De feito, Galiza só é superada pola Rioxa nesta porcentaxe. Caso aparte é o de Navarra, Pais Vasco e as comunidades insulares, cuxa rede de estradas non é xestionada polo Estado. Estamos a observar como rematan as concesións de autoestradas noutros territorios. Tamén debería ter ocorrido en Galiza coa AP-9 no 2023, porén, deberemos pagar peaxes ate o 2048 grazas á ampliación da súa concesión a Audasa realizada polo goberno do PP presidido por José María Aznar, a cambio do terceiro carril en Santiago e Rande e a ampliación ate Ferrol norte. Chove sobre mollado, xa que o Goberno de Felipe González prorrogou a concesión do 2013 ao 2023 tamén a cambio de melloras e ampliacións na infraestrutura. Xa que logo, estamos lonxe de corrixir o agravio descrito anteriormente. O enfoque centralista confírenos ás galegas e galegos o papel principal de pagadores de peaxes Ben ao contrario, esta inxustiza acrecéntase cando observamos como a Comisión Europea sinalou que estas prórrogas na concesión da AP-9 concedéronse en contra do marco xurídico da Unión Europea. O dereito da UE establece que a prórroga dun contrato de concesión equivale a unha nova concesión, polo tanto, no canto de concedela de xeito directo a Audasa, debería terse convocado un concurso público coa posíbel participación doutros competidores, o que podería ter suposto a presentación de ofertas máis vantaxosas. Isto debería levar a declarar a nulidade das ampliacións da concesión. De xeito similar maniféstase a Comisión Galega da Competencia, organismo vinculado á Xunta de Galiza. Nun ditame de 2021 considera excesivas as compensacións económicas das que gozou a concesionaria da AP-9, a cambio de realizar obras na infraestrutura, o que provoca que obteña un beneficio inxustificado, cando o sistema de compensación ten que orientarse a que a concesionaria recupere o investimento e evite así que estes gastos supoñan a ruptura do equilibrio económico da empresa. Transferencia O ditame tamén critica a suba das peaxes concedida para compensar as obras de Rande e Santiago. Por adiantar 228,22 millóns de euros para as obras, a empresa obterá 1.463,1 millóns en 20 anos. Outro dos datos de escándalo é o relativo á taxa anual de rendibilidade nos fluxos de caixa para Audasa, fixada no Real Decreto que marcou o inicio das obras en Rande e Santiago en 8%, mentres que o tipo de referencia comparábel, o do mercado hipotecario, estaba en 3,7%. O último dato dispoñíbel, do primeiro semestre de 2023, amósanos como os seus beneficios disparáronse ata os 36,12 millóns de euros despois de impostos, case un 70% máis que no mesmo período do ano anterior, a pesar de que os seus ingresos só medraron un 12%. Recapitulando, observamos como o enfoque centralista confírenos ás galegas e galegos o papel principal de pagadores de peaxes, unha situación que lonxe de arranxarse vese agravada cunha ampliación da concesión da AP-9 con trazas de ilegal e que está a supoñer desorbitados beneficios para o grupo Itínere, propietario de Audasa. Ante esta situación só cabe reclamar con toda a forza que o Estado rescate esta autoestrada e transfira a titularidade da mesma a Galiza.