A vangarda, primeiro na rede

“Isto é como Woodstock só que con publicidade por todas partes e miles de gardas de seguridade”. Así se refería Lisa Simpson en ton humorístico nun episodio da serie da famosa familia estadounidense estreado en 1996 ao festival de música Hullabalooza. Unha referencia ao por aquel entón aínda novo festival Lollapalooza que xa describía unha nova tendencia nos eventos da música en directo da xeración X no marco dunha cada vez crecente cultura de masas impulsada pola auxe da MTV. Naquel tempo, esta cita dos Simpson representaba a realidade nos Estados Unidos pero pouco tería que ver coa situación da música en directo no noso país. Porén, un cuarto de século despois reflicte case á perfección a experiencia de numerosos eventos celebrados durante os últimos meses, e en especial dos festivais do verán. Non é necesario nin se queira acudir a estes eventos para comprobar que a mercantilización está presente en todos os lugares, chega con mirar os carteis. Por poñer como exemplo o maior festival celebrado este pasado verán en Galicia, no seu cartel aparecían os logos de sete marcas, dende supermercados, a grupos da automoción pasando por varias bebidas alcohólicas. Marcas que mesmo chegan a dar nome aos escenarios. Unha vez no interior dos recintos, os logos poboan cada espazo dispoñible. Esta non é só unha realidade dos grandes festivais, cada vez son máis os concertos programados nas salas das cidades galegas que se enmarcan en ciclos patrocinados case exclusivamente por marcas de cervexa, curiosamente algo atípico no panorama musical europeo onde resulta pouco habitual que bebidas alcohólicas dean nome a este tipo de eventos. En Europa é atípico que marcas de bebidas alcohólicas dean nome a festivais Pero os patrocinios das marcas non son os únicos presentes na música galega, xa que cada vez resulta máis complicado tamén atopar eventos que non conten cun importante apoio das administracións públicas, que a cambio fan constar tamén seus logos nos carteis, e aseguran a presenza dos seus cargos políticos nas presentacións destes eventos. Dende logo algo moi diferente a Woodstock. Trabas á cultura Todo isto podería semellar anecdótico ou mesmo positivo á hora de financiar e favorecer a celebración deste tipo de eventos culturais se non fose porque cada vez resulta máis complicado poder desfrutar da música en directo fora deste marco. Cada vez hai máis trabas para que a xente nova poda xuntarse cos seus instrumentos a ensaiar, as ordenanzas municipais poñen máis dificultades para que os músicos poidan tocar na rúa e os grandes eventos semellan practicamente imposibles de organizar sen apoio externo. Se noutro tempo a música en directo podía ser algo espontáneo, colectivo, popular, afastado de calquera interese comercial, hoxe en día boa parte dos espazos nos que se pode desenvolver esta actividade poñen o foco na súa capacidade de actuar como un vehículo para atraer as marcas, relegándoa a ser unha sorte de estrutura metálica que sostén a cartelaría publicitaria ao carón da autoestrada. Un dos efectos desta situación é que toda aquela música que non é capaz de cumprir este propósito, ben por non resultar un escaparate atractivo para as empresas ou as administracións patrocinadoras ten cada vez máis dificultades para atopar un oco nos grandes eventos musicais, limitando a variedade das propostas, pechando portas as ideas máis arriscadas, reivindicativas ou que non busquen conectar cun público máis masivo. Con todo, a realidade musical está a cambiar doutras maneiras. Se noutro tempo a música en directo estaba máis lonxe de hipermercantilización e atopaba menos barreiras para a expresión, a música gravada vivía unha situación oposta. No ano 1996, para publicar un disco era case imprescindible contar co apoio dunha discográfica. A día de hoxe a situación é totalmente diferente. As plataformas dixitais fan que a autopublicación sexa máis sinxela que nunca e as redes sociais dan posibilidades de autodifusión que noutros tempos serían inimaxinables. Se antes saír á rúa a tocar unha canción nova era máis sinxelo que publicar unha gravación, a día de hoxe é ao revés. A industria musical atópase nas xiras e os festivais, mentres que a complexidade de monetizar os arquivos dixitais está a facer que o negocio se afaste dos discos. A día de hoxe plataformas como Bandcamp onde os artistas poden publicar directamente a súa música convértense nalgunhas das mellores opcións para escoitar propostas arriscadas, atrevidas, provocadoras e diferentes, que cada vez teñen máis dificultades para atopar seu oco nos festivais. A vangarda da música galega chega primeiro á rede.