O roteiro que percorre a Galiza guiado pola obra do escultor Francisco Asorei

Un artista que fecha o século XIX e planta a semente das ideas que fecundarán a escultura do século XX. Francisco Asorei, a quen se lle dedica este ano o Día das Artes Galegas, o 1 de abril, é, sen dúbida, un dos nomes máis indiscutíbeis da arte galega e, ao mesmo tempo, un artista que mantén unha relación ambigua co público que, en xeral, basea o seu coñecemento da obra do cambadés en só dúas ou tres pezas de gran contido simbólico, como no caso de, por exemplo, a Santa. Mais a obra de Asorei é moi ampla e está moi repartida por todo o territorio, e por iso o fotógrafo Xurxo Lobato quixo organizar unha exposición que mostrase o mellor do artista sen saír das fronteiras do país. Os vieiros de Asorei, a mostra que se inaugurou no Paseo da Calzada de Cambados o pasado 6 de marzo -coincidindo coa data de nacemento do escultor- e que se poderá ver até o vindeiro 4 de maio, exhibe, a través das fotografías de Lobato, a obra existente en distintas cidades galegas, para ter unha visión de conxunto que permita coñecelo mellor e para recoñecer e por en valor a súa vida e a súa obra. "A exposición ten un claro carácter didáctico, de difusión da obra de Asorei", explica Lobato en conversa con Nós Diario. "Aínda están a comezar as actividades que se organizarán arredor da súa obra e haberá outras exposicións e outros eventos de carácter máis académico e máis erudito. Mais esta é unha mostra que está feita para que chegue á xente e para que a xente poida coñecer mellor Asorei". O escultor cambadés Francisco Asorei será o homenaxeado no Día das Artes Galegas 2024 Un roteiro pola Galiza seguindo a obra de Asorei Con ese propósito, a mostra viaxará nos próximos meses a Lalín, A Coruña, Lugo, Samos, Foz, Santiago de Compostela e outras localidades aínda por axendar. Mais ese carácter ambulante da exposición é tamén unha invitación a percorrer un roteiro cultural seguindo o rastro das obras do artista. "Pódese percorrer case toda a Galiza visitando as súas obras", engade Lobato, e iso, se cadra, reforza o gran vínculo que une o artista coa súa terra". Os monumentos a Cabanillas en Cambados, a Loriga e a Ramón María Aller en Lalín, a García Barbón e a Eduardo Cabello en Vigo, ao Padre Feijoo en Samos, a Maximino Rodríguez en Mondariz, a Curros Enríquez na Coruña, a Barreiro Cabanelas en Pontevedra, a Félix Soage en Cangas, as impresionantes esculturas Ofrenda a San Ramón e San Francisco en Lugo, o busto de Curros en Celanova... constitúen, entre outras, paradas obrigatorias dese imaxinario roteiro que a cidadanía pode percorrer sen deixar de admirar a mestría dun escultor que deixou pegada en todos os que o seguiron. "Eu creo que non sería posíbel entender a obra de Manolo Paz ou de Francisco Leiro sen Asorei", manifesta o fotógrafo. "É un artista dunha singularidade impresionante. Na miña opinión, se hai alguén que sintetiza a arte feita na Galiza, actualizada desde un prima de modernidade, ese é Francisco Asorei. É un referente que marca un antes e un despois". As imaxes do fotógrafo tamén contribúen a resaltar as cualidades do escultor, pondo o foco nos trazos que realzan a súa excepcionalidade. "Eu creo que unha das chaves do seu traballo é o ben que entendía os materiais. A madeira, por exemplo, é moi difícil de traballar, mais el consegue expresións tan incríbeis como as do rostro da muller da Ofrenda a San Ramón. E coa pedra, é complicado reflectir unha idea de nobreza como a que emana do rostro de Curros Enríquez no monumento da Coruña". "A Santa" de Asorei xa pode verse no museo Zorrilla de Montevideo Dignificar a cultura galega O museólogo e arqueólogo Felipe Senén, encargado de redactar os textos que acompañan as fotos de Xurxo Lobato nos paneis que constitúen a exposición, destaca, na etapa de formación de Asorei, "a mestura entre a aprendizaxe do clasicismo nos Salesianos e o descubrimento dos ismos no contexto catalán, as pescudas artísticas que van caracterizar o século XX". Senén explica a este diario que "Asorei fai parte da xeración das Irmandades, da xeración Nós, que é un grupo moi intelectualizado. Ademais está educado nunha cultura de parladoiros, despois do seu paso por Madrid, onde participa nos debates que manteñen Valle Inclán, o arquitecto Palacios, o pintor Lloréns... Un ambiente que logo verá reproducido en Ourense, en Compostela e, sobre todo, en Mondariz, onde, da man de Enrique Peinador, reúnese o mellor da intelectualidade galega, que xera todo un corpus artístico e intelectual cuxo principal obxectivo era dignificar a cultura da Galiza pasando por riba dos tópicos e dos lugares comúns". Segundo Senén, Asorei, que coñecía as últimas propostas artísticas catalás, madrileñas e vascas e que observara de primeira man as tendencias da escultura orixinadas a partir da obra de Rodin, transforma os temas costumistas -pasándoos polo filtro do galeguismo das Irmandades da Fala, do agrarismo de Basilio Álvarez e do panceltismo que se deriva da obra de Cabanillas- en elementos identitarios que procuran o "espírito e a dignidade" na idea da Galiza, "o que lle valeu o título de escultor da raza". Lobato concorda: "todo ese extraordinario grupo de artistas e intelectuais que se agrupa arredor das Irmandades da Fala e da revista Nós logrou pór en valor a cultura e a identidade galegas. E nese grupo, en primeira fila, xunto aos mellores, estaba o escultor Asorei". A escultura galega triunfa alén do país Belas Artes debate sobre a obra de Asorei e solicita que se protexa As actividades arredor da figura protagonista do Día das Artes Galegas deste ano comezan a coller ritmo. Tras a inauguración da exposición Os vieiros de Asorei, a Real Academia de Belas Artes organiza, a partir da vindeira terza feira, 26 de marzo, un ciclo de conferencias que debaterán, no salón de actos da Academia, na Coruña, algúns dos trazos da obra de Asorei. Felipe Senén será o primeiro en intervir cunha conferencia dedicada a O espírito na escultura de Asorei, o mesmo día 26. A seguinte intervención, o día 1 de abril, Día das Artes Galegas, será a de María Isabel Iglesias Baldonedo, unha das figuras de referencia na investigación histórica sobre Cambados, que disertará sobre Forma e símbolo na escultura de Francisco Asorei. Ao día seguinte, o historiador José Manuel López Vázquez, terá como tema da súa charla Francisco Asorei no seu contexto. Finalizando o ciclo, a profesora Mercedes Espiño dirixirá un roteiro por Santiago de Compostela que, baixo o título Espazos de Asorei en Compostela, mostrará a presenza da obra do artista na cidade. Senén anuncia, ademais, que a Academia de Belas Artes iniciará os trámites para solicitar oficialmente que os concellos que albergan obras de Asorei tomen medidas para protexelas. "Como se pode ver nesta exposición, hai obras súas espalladas por toda a Galiza e, en moitas ocasións están moi maltratadas debido ao desleixo e o abandono. É unha obriga velar polo legado dun dos máis grandes artistas que deu o país".