A música galega do Renacemento e o Barroco, unha xoia por descubrir

O patrimonio musical galego do renacemento e do barroco posúe unha enorme riqueza, mais segue, en gran medida, oculto nos arquivos. Precisa dun labor de difusión que permita ao público coñecer toda a súa importancia. A conferencia que Miguel López Fariña, profesor de Historia da Música do Conservatorio Profesional de Santiago, dará hoxe no Centro Sociocultural das Fontiñas, en Compostela, ten como obxectivo dar a coñecer a historia dunha música moi pouco coñecida e moi pouco interpretada. Baixo o título "As Capelas Musicais nas catedrais galegas", López Fariña reivindicará a transcendencia destas institucións e a súa relevancia para a pervivencia, o enriquecemento e a transmisión da música galega, nunha intervención que forma parte dun ciclo, organizado pola Asociación Musical Solfa de Compostela, que xa comezou o pasado día 12, cunha conferencia dedicada á lírica medieval, e que rematará o vindeiro día 27 cunha intervención sobre a "melodía galega" do século XIX, con músicos como Marcial del Adalid, Xoán Montes, ou José Castro "Chané" como protagonistas. "As capelas musicais tiveron unha importancia enorme", explica en conversa con Nós Diario. "Durante séculos foron o lugar onde se formaban todos os músicos que tiveron relevancia na nosa historia. A capela era un conservatorio, e o mestre, xunto cos nenos de coro, vivía no Pazo que o arcebispo Raxoi mandara edificar no ano 1767. Alí ensináballes a cantar e, a medida que ían perdendo a voz, a tocar instrumentos. Santiago, Ourense, Lugo, Mondoñedo e Tui tiveron capelas de música, e todas foron importantes. Ese maxisterio durou moitos séculos, pensemos que compositores como Pascual Veiga comezou sendo neno de coro da Catedral de Mondoñedo". Un novo achado descobre un organista e compositor barroco inédito até a data As Capelas Musicais A historia da música galega sería incomprensíbel sen o labor destas capelas que, ademais de centros de aprendizaxe e de interpretación, constituían estruturas de composición, copia e difusión da música. Os mestres de capela tiñan que ser músicos moi capacitados, que tiñan como cometido compoñer pezas para as festividades relixiosas, mais tamén instruír e dirixir aos instrumentistas, cantores e nenos do coro. A capela dependía directamente do Cabido, que os escollía directamente ou por concurso público. Aquelas Capelas eran verdadeiros centros culturais. "É a época do barroco compostelán e, na música, as obras que se compuxeron, poderían ser perfectamente comparábeis ás da arquitectura da cidade", di López Fariña. O festival Resis estrea música contemporánea con selo galego na Coruña O caso de Compostela Un caso paradigmático, e algo máis coñecido, é o da Capela Musical da catedral compostelá, que pasa por dúas épocas de verdadeiro esplendor: o último cuarto do século XVII, con José de Vaquedano como mestre de capela, e a segunda parte do XVIII co italiano Buono Chiodi e o mestre de orixe castelá Melchor López, que produciron obras dunha enorme beleza e refinamento técnico. "En xeral, na Galiza, a época de maior esplendor correspóndese co século XVIII, na que brilla a exuberancia do barroco", declara o estudoso. "Hai que ter en conta a enorme mobilidade que existía entre os músicos da época, que ían dunha capela a outra en función das necesidades das catedrais. En Compostela, por exemplo, existían moitos contactos eclesiásticos con Madrid, e iso propiciou que Buono Chiodi se estabelecese aquí, traendo consigo toda a influencia da música italiana naquel momento na moda nas cortes europeas. A chegada de músicos de fóra contribuíu notabelmente ao desenvolvemento da música galega". No século XVIII, efectivamente, hai moitos músicos estranxeiros na capela musical de Compostela -a de máis prestixio musical da península Ibérica nesa altura-, portugueses, franceses e, sobre todo, italianos. Mais o músico que substituíu a Chiodi procedía de Guadalaxara, Melchor López. "López é o último gran mestre de capela de Santiago, unha figura realmente brillante e fecunda, que escribe un corpus de obras monumental e dunha calidade de primeira magnitude", anota o profesor de Historia da Música. A elite da música clásica na Mariña A difusión do patrimonio musical Porén, este aspecto da historia da arte galega semella seguir sendo unha gran descoñecida para o gran público. "Agora mesmo hai moita xente estudando, e con moito nivel, a música feita naqueles centros", comenta López Fariña. "Xa hai décadas que se trata de recuperar ese legado artístico. O gran pioneiro na recuperación de partituras, por exemplo, é Xoán Trillo, que leva moito tempo estudando a historia musical da Galiza. E tamén está a obra, desde o punto de vista musicolóxico, do Padre López Calo. Houbo gravacións de obras, e tamén concertos, a cargo de persoas como Francisco Luengo. Mais falta concienciación por parte das administracións para divulgala. É preciso que se programe esta música para que o público a coñeza e adquira valor social. A música hai que escoitala e, nese sentido, aínda queda moito por facer". Juán Durán estrea unha obra que lembra os sucesos de marzo de 1972 A melodía galega na música do século XIX Despois de ter falado sobre trobadores e xuglares medievais e da conferencia de hoxe sobre as capelas musicais do Renacemento e o Barroco, López Fariña enfrontará o tema da "melodía galega" no século XIX. En realidade, o termo "melodía galega" reflicte o francés de mélodie française, que non deixa de ser unha variación do lied alemán, unha canción escrita para voz e piano,", explica. A canción de compositores como Montes, Pascual Veiga, "Chané" ou Enrique Lens si parece gozar dun maior coñecemento do público xa que "son pezas musicais cunha fonda inspiración na lírica popular. É o momento en que, en toda a música europea comeza a revalorizarse o folclore, a música popular, as raíces da identidade. En realidade, é o comezo do nacionalismo que tamén deixará a súa pegada na música". Ademais, foi unha música burguesa con moita presenza social: nas veladas particulares, nos casinos, nos certames... "Facía parte dun movemento que reivindicaba o propio en toda Europa e que, na Galiza, propiciou que os compositores estivesen moi interesados en musicar poemas de autores galegos, con Rosalía de Castro á cabeza". Domingo de Andrade: o xenio por coñecer