Repensar as fronteiras a través da imaxe: comeza o Festival Ffoco da Coruña

Hai fronteiras permeábeis e fronteiras infranqueábeis. Hai muros que se erixen como símbolos de poder e lindes invisíbeis. Hainas físicas e mentais. Resulta difícil imaxinar un mundo sen fronteiras, mais quizais haxa que pensalas dunha forma distinta. E iso é o que o Festival de Fotografía da Coruña, Ffoco, intenta na edición deste ano, que terá lugar desde esta sexta feira, 10 de novembro, até o vindeiro 31 de decembro. "En certa forma, continuamos o traballo de reflexión iniciado o ano pasado, en que dedicamos o festival ás cicatrices que deixa a actividade humana na paisaxe, para pasar este ano a repensar os vínculos das persoas co territorio no que naceron ou no que viven", declara Juan Varela, un dos comisarios artísticos do encontro da Coruña, en conversa con Nós Diario. Ama Lur, un traballo do fotógrafo vasco Jon Cazenave que indaga no imaxinario estético de Euskal Herria para desentrañar os alicerces da identidade vasca, foi a peza que serviu aos responsábeis de Ffoco como punto de partida. "Había tempo que queriamos presentar a obra de Cazenave e este proxecto, que cuestiona o concepto de fronteira retratando o territorio desde unha perspectiva antropolóxica, dábanos pé para enfiar un bloque de proxectos de artistas galegas que cuestionan ou reformulan o concepto de fronteira". Por outra banda, o proxecto de Tono Mejuto Memorias do ceo -que recupera un arquivo de fotografías aéreas tomadas pola empresa Crazzyfly ao longo do territorio galego nos anos 80- permitía estabelecer un vínculo moi estreito coa idea de territorio asociado ao imaxinario galego. "Foi un proxecto moi popular na Galiza, por unha parte, pola especial relación dos galegos coa terra e, por outra, porque se aproveitaban aquelas fotos aéreas para recoñecer as lindes das propiedades de cada quen", apunta o comisario do festival. FFoco retrata as cicatrices do territorio Indagar nos límites Unha boa parte destes traballos poderán verse nunha dupla sesión de proxeccións que terá lugar na Fundación Luís Seoane e na Filmoteca de Galiza, que se estrea como nova sede do festival. "Queriamos recuperar o espírito das primeiras edicións, nas que se facían proxeccións ao aire libre, e a colaboración da Filmoteca permitiunos elaborar un programa que vai presentar proxectos interesantísimos que, ás veces operan desde os límites da fotografía", explica Varela. É o caso do traballo de Sara Giunta, autora de streetviewcompostela, un proxecto no que se apropia das imaxes tomadas por Google Street View para explorar os espazos limítrofes das cidades galegas (tomando como referencia a súa capital), onde se dá a transición entre o urbano e o rural. Outros exemplos de indagación no territorio son, entre outros moitos, os proxectos Ás aforas dunha cidade estranxeira, de María Meseguer, que recolle escenas aleatorias da paisaxe urbana da Coruña buscando retallos de beleza nos que o ollo non adoita reparar; a aclamada Adeus, de Vicente Fraga, que busca os rastros da emigración -ao estranxeiro e ás cidades- nun mundo rural ferido polo abandono; ou El gran sol, da ferrolá Rita G. Rivera, que estuda os contrastes de Alacante, unha cidade o urbanismo salvaxe se contrapón ao esplendor da cidade costeira. "Tamén incluímos o traballo de dous colectivos moi interesantes cuxo traballo nos chamou moito a atención", acrecenta Varela. "Dunha parte, Lemos &amp; Lehmann, formado pola galega Pat Lemos e o alemán Lukas Lehmann, que residen en Islandia e que fan un traballo moi poético sobre a influencia da paisaxe na existencia, a través da observación atenta durante a deriva e o camiñar. Por outro lado, está o traballo do Hoodoolab Team, formado pola canadense Kathleen Day e o burelés Fran López Riopedre, que en Mariña crean un ensaio que interpreta un territorio onde o mar posúe unha compoñente case sagrada". O Museo do Pobo exhibe as imaxes gañadoras do Premio Ksado Fiestra a Latinoamérica Ademais, Ffoco abre unha fiestra á creación fotográfica de Latinoamérica a traves da obra de Enea Lebrun e de Isabela Muci. "Desde que se consolida o papel da Función Seoane como sede principal de Ffoco, nós asumimos tamén ese propósito de estabelecer lazos entre a arte galega e a latinoamericana que procede do espírito do propio Seoane. Neste caso, escollemos o proxecto Jenené de Lebrun, que explora o Parque Nacional Chagres, en Panamá, para observar como o río condiciona a vida dos habitantes da zona e como se superpoñen os intereses ecolóxicos e os económicos. E a obra de Isabel Muci Natureza morta mostra uha serie de representacións da natureza que difunden unha idea equivocada sobre o seu respecto e protección e, ademais, provocan un grande impacto sobre ela". Sara Giunta: "O Street View era terapéutico e permitíame viaxar e ver cousas sen ter que saír a rúa" Produción editorial Un dos grandes atractivos de Ffoco é a organización dunha feira editorial centrada na divulgación de fotolibros. "É unha oportunidade para atopar libros que normalmente non están ao alcance da man do público", di Varela. "Afortunadamente, empezamos a ter unha boa representación de editoras galegas especializadas (Alauda negra, Dispara, Estraperlo...) que, ademais, fan un traballo moi laborioso e moi necesario para a difusión de proxectos fotográficos do país". Proxectos como os que proceden do Premio Editorial de Fotografía Documental galega que convoca o festival e que xa vai pola súa terceira edición. "Este ano presentamos o libro gañador da primeira edición, Orixe, de Ana Paes. Pero ademais vemos que algunhas editoriais se interesan por proxectos presentados ao premio, malia non ser gañadores, e iso énchenos de satisfacción, porque significa que se van creando redes e sinerxías que nos permitirán avanzar na produción de fotolibros na Galiza", remata Varela. Dúas novas sedes para o festival FFoco suma outras dúas sedes máis ao seu programa expositivo e de actividades. Por unha banda, A Parva volverá a contar coa complicidade de praceiras e clientes para retratar o día a día do Mercado de San Agustín, nun proxecto fotográfico de Tania Vila que desembocará nunha exposición no mesmo mercado; por outra, o sábado 11, o novo espacio multidisciplinar Arty! Market acollerá Unha viaxe a marte, un proxecto colectivo no que participarán, entre outros, Simone Maestra, Marta Durigon, Cesar L Seoane, Sol Mariño e Amaya Roldán.