A esterilización da paisaxe histórica

Son dun lugar preto do mar, mais estamos separados por unha serie de montes que caen sobre o océano e axudaron a configurar esa imaxe de Galicia como país escarpado. Unha imaxe dada desde o océano. Estes montes son, segundo Otero Pedrayo, "un longo cantil combatido ritmicamente polo empuxe ariético das olas". O poeta López Abente diría que estas Terras están amarradas pola cinta da vaga escumosa do Atlántico. Como se Galiza, cal xangada, andara cara ao mar e esa cinta retena. Degradación ambiental Falo da costa muxiá. Agora nestes montes non hai cabalos nin outro tipo de gando que até case finais do século pasado pastaban ceibes ollando o mar e, moitas veces, envoltos na néboa. En tempos de seca baixaban ás gándaras, diría o Bardo que esquivas, na busca dun pasto máis fresco, podendo entraren nalgunhas agras e xeraren algún conflito. Agora montes e gándaras están cheos de viraventos e eucaliptos, borrando topónimos históricos. Xa non se nomean nomes como lagoa da Serra, lagoa da Cabra ou lagoa de Soutáns, fonte das Eghuas, mámoa do Magouco, eira do Faro. Nomes que gardaban memoria histórica desta paisaxe. Desde o alto do monte Faro vese o mar: ao norte, a ría de Camariñas; ao sur, a de Lires e, ao lonxe, a crista do Pindo pechaba esta xeografía ondulada de pequenos vales ou espazos que se alongan en paralelo aos montes que os van separando. Ao oeste, e case ao lado, Touriñán, oculto pola liña de montes que conforman a "Rebeira" de Viseo e o Facho, onde estaba o facho, anterior ao faro (1898). No país hai moitas paisaxes vivenciais asaltadas polos monopolios que buscan ganancias rápidas sen achegar nada ás comunidades Referímonos ao monte Faro segundo o lugar. Pode ser Faro de Prado ou Faro Morquintián. Este sobresae en altura algo máis, pero non chega aos 300 metros. No Faro fíxose na década de 1970 unha plantación de eucaliptos e, entre finais da década de 1960 e comezos da seguinte, fixéronse as traídas de auga para os diversos lugares. Hai seis traídas que abrollan nos cumes e abas deste monte, algo que non se tivo en conta cando se instalou o parque eólico. Algúns veráns o monte ardía e a veciñanza iamos apagar o lume. Hai anos unha veciña de Moraime contoume que desde o petón máis alto, que chamou de dona Urraca, había un túnel que ía até a praia de Area Maior no lugar dos Muños (dialectalismo de "muíño", por iso o lugar debería chamarse Os Muños e non Os Muíños). Relaciono esta lenda como marca do territorio do mosteiro de Moraime. Cando era neno o lugar de Prado non tiña luz eléctrica e preguntábame como se alumeaban de nuite. Entón, dixéranme que ao pór do sol baixa unha estrela do ceo e pousábase sobre o monte Faro para que a veciñanza de Prado puidese ver. Hoxe, de nuite, mirando ao Faro vemos varias luces vermellas, mais non alumean aos catro veciños que agora quedan no lugar, só sinalan os altos viraventos, e non achegaron ningunha mellora as vidas cotiás desta xente. A última vez que subín ao Faro fíxeno cos cans da casa, sempre dispostos a participar nas camiñadas. Mais desta vez cando chegamos ao cume e camiñabamos polas pistas abertas para a colocación e servizo dos muños eólicos e entre estes, estaban nerviosos e como asustados. Algo nese ambiente causáballes desacougo. O Faro está na xeografía vivencial de varias pequenas freguesías do concello de Muxía. Este é un caso concreto. Hai moitos casos coma este no noso país: paisaxes vivenciais asaltadas polos monopolios que buscan ganancias rápidas, desprezando as pequenas cousas que dan sentido á vida das persoas e son referentes das súas memorias, e sen achegar nada ás comunidades. A fractura metabólica A economía globalizada necesita desterritorializar, borrar os soportes da memoria, como esgotar a terra. Desterritorializar significa baleirar, depauperar. Baleirar é tamén borrar os espazos de identidade xerada pola historia e a cultura común e que deron lugar a sentidos de identificación, pertenza e diferenza. Como seres humanos tamén temos necesidades dun aire limpo, de gozar da natureza, de sentírmonos parte dela. Expropiándonos, a natureza é unha condena á humanidade, unha ruptura histórica, e creba a nosa relación con ela ao tempo que a deixan sen lentura. Aprópianse para desapropiarnos. Os dons da natureza e os usos derivados dela son entendidos como "gratuítos" polos que se poden expropiar libremente, cal conquista do Oeste. Estes dons son agora ganancias para o capital e serven para afondar na explotación. Están en xogo as condicións de existencia como comunidade e como cidadáns.