O Día das Galegas nas Letras premia o traballo divulgador de Aurora Marco

Ainvestigadora Aurora Marco foi a protagonista onte do X Día das Galegas nas Letras, un evento que organiza anualmente desde 2014 a plataforma de crítica literaria A Sega coa intención de destacar a figura daquelas mulleres que contribuíron á cultura galega en xeral e, concretamente, á literatura. Aurora Marco, a homenaxeada no Día das Galegas nas Letras 2023 A edición deste ano transcorreu na localidade barbancesa de Ribeira, municipio escollido pola “mullereaxeada”, Aurora Marco, e comezou pola mañá coa realización dun roteiro imaxinario pola vida e obra da autora guiado pola escritora e membro do colectivo organizador Susana Sánchez Arins, ao que seguiu a lectura do manifesto 'Dos ecos ás voces' e a intervención de Marco, que recibiu o título de 'Nosa Señora das Letras'. A xornada continuou, despois dun xantar, pola tarde coa representación de Tero Rodríguez da obra O sol e a aurora, un concerto do grupo Barahunda e a intervención do colectivo de escrita Comadres das Letras. A elección de Aurora Marco neste 2023 foi, como explica Sánchez Arins a Nós Diario, unha ocasión excepcional de contar cunha ensaísta de referencia e “especializada” en dar a coñecer “as mulleres que foron protagonistas da nosa historia”. Luísa Villalta, a homenaxeada no Día das Galegas nas Letras 2022 Reivindicación anual da presenza da muller “Non necesitamos matar as autoras para celebralas”, indica Sánchez Arins que lembra que “non temos moitos problemas para escoller candidatas, sobran moitas cada ano”. Neste sentido, non deixa de salientar que tendo en conta as diferentes escollas que se realizaron desde a Real Academia Galega polo Día das Letras Galegas “segue habendo un gran desfase e tocaría que se lembraran das mulleres durante cincuenta anos para chegar á igualdade”. Por este motivo considera que a situación “segue sen mudar moito”. Apunta, ademais, que, no caso de Luisa Villalta , a escritora que a Academia escolleu para protagonizar o 17 de maio de 2024, “cando foi a 'Nosa Señora das Letras' en 2022 había grandes dificultades para acceder á súa obra por estar descatalogada e sen presenza nas librarías”. As mulleres esquecidas do Seminario de Estudos Galegos A emoción dunha investigadora Unha emocionada Aurora Marco admite, en declaracións a Nós Diario, que foi “un día moi especial” por ter o recoñecemento “dun colectivo de mulleres novas, afoutas e rebeldes, que queren falar das que achegamos algo á cultura galega”. Cre que o ensaio “como tamén acontece co teatro” son xéneros “menos lidos, malia que nos últimos anos algo mudou neste ámbito e no meu caso non teño queixa”. Porén, identifica o feito de lembrarse dela tamén como “unha homenaxe ás mulleres sobre as que falei, as que descubrín e, desde logo, as que entrevistei”. A elección do municipio de Ribeira como lugar onde realizar o acto foi idea da propia Aurora Marco, tal e como aconteceu con outras autoras en edicións anteriores. “A miña relación co Barbanza é moi intensa, desde que era unha nena”, afirma. Ten algo que ver tamén a parroquia de Miñortos (Porto do Son), onde pasa a maior parte do seu tempo e, confesa, escribiu gran parte da súa obra. Outro factor importante foi a súa intensa relación con entidades que traballan nesa comarca, como son a Asociación Cultural Barbantia e a Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica do Barbanza. Por parte da primeira estivo presente no acto o seu coordinador, Pastor Rodríguez, que admite que “foi un orgullo poder participar no acto en honor de Aurora Marco”. Lembra en declaracións a Nós Diario que a investigadora xa tivo un recoñecemento por parte da súa agrupación "cando lle demos un premio en 2013 polo seu labor desde o nacemento da entidade”. Aurora Marco: "Fica aínda moito por facer no proceso de visibilizar as mulleres que nos precederon" Dignificar e a difundir as mulleres galegas Aurora Marco ten publicado numerosos traballos de investigación a nivel individual e tamén participou con artigos en edicións colectivas. Sinala a Nós Diario que se iniciou nesta andaina pouco despois de rematar a carreira e comezar a traballar en 1970 como docente na Facultade de Filosofía e Letras, posteriormente Filoloxía, na USC. “Comecei con Carvalho Calero cando xa tiña concedido un lectorado para seguir polo camiño do francés”, sinala. Desbotou marchar a Francia e empezou pescudando a vida e a obra de autores galegos. Foi nese mesmo momento cando descubriu “a ausencia de mulleres”. O labor previo de hemeroteca serviulle para contar con material agochado de varias autoras. “Artigos, poemas, pequenas notas de prensa ou mesmo artigos sobre exposicións facilitoume a tarefa”, asegura. Todo ese material conformou unha serie de cadernos “que aínda conservo” e que empregou en numerosas ocasións. Daquela, decatouse de que tiña que engadir información a través das fontes orais. Foi o caso da obra Mulleres na guerrilla antifranquista galega (Laiovento, 2011). “Sempre que se falaba da guerrilla aparecían os homes, coa excepción dalgunhas loitadoras como María Dolores e Enriqueta Otero”, relata a investigadora. Porén, o punto de partida da súa traxectoria dedicada ás mulleres comezou antes. “Foi en 1984, cando publiquei na revista Grial o primeiro artigo sobre escritoras galegas do século XIX dedicado a Avelina Valladares”, admite Aurora Marco, "e foi tras descubrir un manuscrito no Instituto Pai Sarmiento". Aurora Marco: “Síntome transmisora da historia das mulleres silenciadas” Punto de inflexión e novo traballo Na súa traxectoria non todo foi doado. Lembra o punto de inflexión na súa carreira como investigadora que representou 1991 cando participou nunhas xornadas en Madrid para profesorado de Maxisterio. Nese ano presentou un relatorio que abordaba os estereotipos de xénero nun dicionario escolar galego de 1985 “moi reeditado”. Tras analizar polo miúdo as definicións das 2.000 entradas que aparecían, os exemplos e as ilustracións o seu informe foi demoledor. “A editorial, tras ter eco na prensa, retirouno da circulación e desde o instituto universitario que o realizou a resposta foi dicir que eran parvadas de feministas”, lembra Aurora Marco. Esa “anécdota”, confesa a investigadora, deulle máis forzas para seguir traballando. O seu labor difusor aínda non rematou. Agora anuncia que para o 10 de setembro ten prevista a saída dunha nova obra que dará a coñecer a figura de Carmiña Sierra Domínguez. “É unha muller descoñecida malia ser a primeira que pertenceu ao Seminario de Estudos Galegos, unha institución que conmemora este ano o seu centenario”, descobre, en primicia para Nós Diario, Aurora Marco. "As Silenciadas" participa no Festival Humanity Explored Da biografía da protagonista desta última obra salienta que "transcorre durante todo o século XX, estudou Filosofía e Letras, foi catedrática de Literatura exercendo en institutos andaluces e foi militante do Partido Comunista". Ademais, asevera que contou “cun gran compromiso na loita antifranquista nos anos 40 na Galiza polo que padeceu despois o exilio en Venezuela”. A lista de mulleres protagonistas na cultura e na historia da Galiza e que foron esquecidas, con esta nova achega, conseguirá reducirse un pouco máis.