Auto alienación

O resultado das recentes eleccións autonómicas galegas, cunha aposta clara da cidadanía pola continuidade no goberno da Xunta, ten unha compoñente cultural importante e é por iso polo que vai ser obxecto de análise nestas páxinas de Cultura. A min ocórreseme (si, é unha ocorrencia), que estamos diante dun episodio máis de auto alienación. Para iso tería que explicar o que entendo eu por auto alienación. Para min é a negativa individual a racionalizar, a facerse preguntas a un mesmo e darse respostas, e esa tendencia a actuar de xeito inmediato e irreflexivo dependendo da última información recibida (verdadeira ou falsa). Esa idea de que todos os políticos son iguais, que só procuran o lucro propio ou que nada se pode mudar cambiando uns por outros, pois todos rouban e todos son corruptos. Daquela, mellor que sigan os que están e que non nos mareen moito. Este concepto de auto alienación podería tamén ser entendido como ensimesmamento, ou aínda como unha variante do autoodio, ou mesmo aínda como unha forma de autopunición nas lindes do masoquismo. Xa sei que resulta un pouco arriscado falar de masoquismo colectivo, mais aí queda como unha posibilidade para a reflexión esa idea de pobo cos brazos caídos, abandonado á súa sorte e que vive anestesiado polo binomio series de cinema/pedir comida para que cha traian a casa, como paradigma. Se podo pasar as veladas mergullado nunha serie das que crean tendencia (e por tanto crean ideoloxía dominante) e para non perder tempo podo pedir comida a un operador que ma vai traer até a miña casa, pois considero que vivo nunha liberdade mol (podo escoller a serie, podo escoller a comida). Presións constantes Mais alén da alienación individual como opción de vida, entendo que a alienación pode ser social. Acontecería porque o individuo estea inmerso nun sistema de poder social que lle impida pensar libremente, quer acerca do propio sistema, quer da súa posición con respecto ao poder e ás súas referencias de identidade. Aínda antes de que existise a globalización económica coas súas aberrantes consecuencias sociais e políticas, Walter Benjamin explicábao así: "A auto alienación da humanidade acadou un nivel que non permite vivir á súa propia destrución como desfrute estético de primeira orde". Aquí, non acadamos aínda unha etapa da prohibición de pensar libremente, mais dalgún xeito si estamos inmersos nun proceso que leva, como consecuencia última, cara á restrición dese dereito. As noticias falsas, repetidas até a náusea até que un sector importante da poboación acredite nelas, a presunción de culpabilidade (non de inocencia, como era tradicional), cando se sinala a alguén por un presunto delito (sexa fiscal ou sexual, de opinión ou de violencia), a repetición de mensaxes de odio, de exclusión, de medo... Nese sistema de presións constantes, onde se repiten estereotipos de triunfo e de fracaso, dependendo do nivel cultural da cada individuo pódense producir reaccións de abandono do raciocinio, de abandono de calquera conciencia de clase ou de situación. Os individuos seguen vivindo, facendo o que se supón que teñen que facer (gregarismo), tendo o famoso sentidiño (unha reivindicación claramente conservadora), imitando o que fan os seus referentes (mimetismo), sexan estes futbolistas ou influencers, modelos de éxito ou de provocación (estafadores, narcos e violadores incluídos). Loita cultural Sería inxusto pensar que este proceso de ensimesmamento só se produce en Galiza, mais aquí dáse con especial intensidade. Que outra cousa é a diminución da natalidade, a despoboación e abandono dos cultivos, a extinción progresiva do uso da lingua propia... Baixar os brazos e encoller os ombros diante dunha situación de cambio posíbel é típica das posicións máis conservadoras Non se trata dunha reacción de perdedor aínda que eu, como aproximadamente un terzo dos votantes do meu país, estivese a prol dunha muda nos poderes lexislativo (Parlamento) e executivo (Goberno da Xunta), sabendo con certeza de dogma aprendido que unha muda no poder económico non se considera a medio prazo unha opción real. Sentíame esperanzado e desexaba un cambio no poder. Entendo que esa negativa a pensar, a usar do raciocinio e moverse exclusivamente por pulsións e consignas, non se sitúa necesariamente nos eidos dos votantes de tal ou cal partido, senón que é unha tendencia instaurada na nosa sociedade. Mais do que si estou certo é de que baixar os brazos e encoller os ombros diante dunha situación de cambio posíbel é típica das posicións máis conservadoras. Por iso, porque o ensimesmamento é conservador e medorento, seguiremos na loita cultural, tratando de loitar contra o mimetismo insán e o gregarismo innobre. Se cadra algún día...