A idade de ouro (II)

Na segunda entrega da serie dourada reproducimos dúas cantigas dos trobadores Airas Nunez e Pero Meogo. Decidimos acompasar as cantigas cuns poemas contemporáneos de Ada Salas e Isadora Duncan escritos cun século de distancia. As catro composicións comparten a danza como temática e amosan distintas concepcións do pensamento do corpo. Merce Cunningham definiu a danza como o movemento do corpo no espazo e no tempo e Martha Graham acreditou que o movemento endexamais minte. Houbo épocas que constrinxiron o corpo que sempre atopou un espazo de resistencia na danza. Outras épocas máis luminosas avanzaron cara o futuro e activaron influencias permanentes das que hoxe bebemos. A danza no medievo A doutrina da Igrexa na Idade Media arredou a danza da educación e, agás en casos excepcionais, excluíuna do culto relixioso e concibiuna como unha manifestación pagán relacionada co pecado. Os primeiros pais da Igrexa favoreceron o sincretismo das danzas dos pobos celtas, galos e outros pobos do norte nos cultos cristiáns. A danza resistiu camuflada nos dramas litúrxicos, nas danzas de clérigos e nas danzas procesionais relixiosas. No ámbito social bailáronse danzas profanas, populares ou festivas como as danzas de entroido, as danzas de maio, as danzas de espadas, as reverdies ou as mariolas. Arredor do século XIII, os xograres e as soldadeiras introduciron nas cortes danzas de distintos tipos como o saltarello, a estampida, a ductiae, a rotta ou tresque. A danza máis popular foi a carola que cantaban e bailaban en circo ou tecendo unha cadea. Non conservamos partituras de movemento daquelas danzas, tampouco conservamos a música das cantigas, máis chegounos certa documentación da danza dos Sieses sevillanos, das danzas de clérigos ou das festas de tolos. A carola evolucionou posteriormente na pavana que foi unha danza cortesán do século XVI con identidade italiana, posiblemente de Padua, que aínda bailan os grupos de danza histórica cun xeito lento e procesional repetindo un esquema básico de pasos: dous sinxelos, un dobre cara diante e un dobre cara atrás. A influencia grega ata a actualidade Os rituais de danza dedicados aos deuses do Panteón Grego na Antiga Grecia son considerados na actualidade a orixe do teatro occidental contemporáneo. As danzas exáticas con música e temática mitolóxica foron representadas por bailaríns e actores perfectamente adestrados. Xurdiron no século V e formaron parte da escena social e política do momento. As ensinanzas gregas distinguiron entre as danzas ximnásticas e as mousikés, as primeiras foron danzas e loitas dedicadas a educación corporal e as segundas orientáronse á formación e desenvolvemento da alma. Quince séculos despois, a gran bailarina Isadora Duncan asumiu a arte grega como unha influencia fundacional para a escena moderna. Isadora procurou "a danza do futuro" e fixo tres intentos de desenvolver unha escola que educase no ritmo, na sensibilidade e na beleza. Cando lle preguntaron se a súa danza era grega, ela manifestou: "A miña danza é grega ao xeito da Oda a unha furna grega de Keats". Hoxe as formas gregas continúan vivas, non coma copias repetidas das obras e pezas orixinais, senón como influencias profundas que emerxen, por exemplo, no poema das metopas de Ada Salas que apañamos do seu último libro Arqueologías (Pre-textos, 2023). Bailemos nós já todas três, ai amigas, sô aquestas avelaneiras frolidas, e quem for velida, como nós, velidas, se amigo amar, sô aquestas avelaneiras frolidas verrá bailar. Bailemos nós já todas três, ai irmanas, sô aqueste ramo destas avelanas, e quem for louçana, como nós, louçanas, se amigo amar, sô aqueste ramo destas avelanas verrá bailar. Por Deus, ai amigas, mentr'al nom fazemos sô aqueste ramo frolido bailemos, e quem bem parecer, como nós parecemos, se amigo amar, sô aqueste ramo, sol que nós bailemos, verrá bailar. Airas Nunez, clérigo galego activo na corte de Sancho IV (finais do S.XIII). Coñecedor da poesía occitana, nesta cantiga de amigo comeza cuns versos dunha cantiga de Johan Zorro que constitúen a primeira estrofa e mobilizan a creación dunha nova cantiga que describe unha escena de danza no atrio dunha igrexa coas mulleres danzando debaixo dunhas abelairas. DANZANTES. METOPA "Manes de Calímaco, sombra sagrada de Filetas, deixádeme, rógovolo, penetrar no voso bosco." VOSOUTRAS que danzades cos ollos pechados non perdedes o compás. Quen vos guía no escuro do bosco. Na noite do tempo que música vos sostén. Deixade que vos acompañe dentro quero escoitar o relato do mundo e no centro danzante do voso corazón. Ada Salas (1965) publicou, entre outros, os seguintes libros de poemas: Variaciones en blanco (1994), La sed (1997), Lugar de la derrota (2003), Esto no es el silencio (2008), Limbo y otros poemas (2013), Descendimiento (2018) e Arqueologías (2022). Fostes, filha, eno bailar e rompestes í o brial: pois o namorado í ven, esta fonte seguide-a ben, pois o namorado í ven. Fostes, filha, eno loir e rompestes í o vestir: Poi-lo cervo í ven, esta fonte seguide-a ben, poi-lo cervo í ven. E rompestes í o brial... Que fezestes ao meu pesar Poi-lo cervo í ven, esta fonte seguidea ben, poi-lo cervo í ven. E rompestes i o vestir Que fezestes a pesar de min. Poilo cervo í ven, esta fonte seguide-a ben, poi-lo cervo í ven. Pero Meogo foi un clérigo presbítero galego. Activo durante a segunda metade do século XIII, produciu un dos conxuntos poéticos máis célebres da lírica galego portuguesa. Nesta cantiga de amigo atopamos a relación da danza co pecado, a perda da virxindade, idea que previviu no imaxinario popular e que o trobador conecta coas accións simbólicas: rachar o vestido, ir á fonte ou atopar un cervo. Nietzsche asinou o seu último telegrama "Dionísio Crucificado!" Quizais eu sexa A Madonna que sube ao monte do Calvario danzando Oh Dionísio, Porte-Flambeau. Alumea o meu camiño en chamas. Duncan escribiu este poema durante o tempo que viviu en Rusia (1921-1924). Daquela Isadora declarou: "Si, son revolucionaria. Todas as verdadeiras artistas o son" Isadora Duncan (1877-1927) apañou influencias moi diversas: as obras de grandes filósofos (Platón, Nietzsche, Kant e Shopenhauer) e poetas (Esenin), as ideas revolucionarias sobre a escena (Gordon Craig), a política (declarouse comunista) e decidiu bailar a música de Beethoven, Chopin, Schumann e Gluck. Emprendeu un estudo preciso da natureza e da arte grega antiga. Todas estas fontes fixeron posible a emerxencia dunha danza libre que Duncan defendeu coma "a maior aproximación do ser humano á esencia do mundo".

A idade de ouro (II)

Cantos primitivos

Poesía para a xente

A desmesura da alma

A idade de ouro (III)

A idade de ouro (I)

Poemas míticos (V)

Poemas míticos (IV)

Poemas míticos (III)