Disque un só é libre cando é clandestino, cando fai algo en segredo, algo que non lle gustaría que se soubese (poñamos, por exemplo, fumar ás agachadas ou masturbarse na ducha). Fomos libres (ou así nos sentiamos) rebelándonos contra algo concreto.
Faciámolo contra o poder estabelecido, o franquismo, a pantomima da transición, aquel fiasco enorme cando ninguén ousou organizar aquí nin un proceso tipo Nuremberg, nin un tribunal Russell, e así nos foi e así nos vai, coa ultradereita medrando no (s) parlamento (s).
A liberdade, enténdase, é precisamente a loita constante pola liberdade. En literatura a un traballo aberto dinlle ‘work in progress’.
Work in progress era Finnegans Wake, por iso resulta tan complexo, por inacabado, por estar aínda en fase de preparación. Coma un xoguete escanastrado que alguén quixo reparar sen ter realmente a posibilidade de facelo ao completo.
Curiosamente, cando Joyce traballaba no seu Finnegans Wake, que el sabía inacabado, Lev Trosky argallaba o seu traballo sobre a ‘revolución permanente’. Os dous, cos seus ‘work in progress’, estaban coincidindo na mesma mensaxe: ás obras vívense cando se están facendo. A liberdade esta aí, na procura. Os dous transmitían a idea de que non hai obras rematadas e perfectas.
Cada época ten algo que contar. Daquela pon en funcionamento os seus amanuenses menos imaxinativos, que só repiten até a náusea fórmulas que están de moda. Enténdase por moda, o parámetro estatístico que refire os elementos máis frecuentes dun universo de datos.
Así, os que felizmente se afastan da moda, traballando en segredo para construír un universo propio (revisábel, multiparamétrico, distinto) estarán entre os que perduren e aqueles que persistan no empeño mercantilista de escribir o que os lectores queren ler (como soa iso a tradición reaccionaria), pasarán como pasan os seus tempos. Porque a arte é un permanente ‘work in progress’, unha revolución permanente e non pequenas ocorrencias edulcoradas e tristes.
