Atrapada na autoestrada A9, vella Vía Domitia, entre Narbona e Perpynà, territorio de falares cataláns e occitanos, a radio infórmame en francés que está a arder moita parte do sur de Francia. Non sei aínda que estaremos unhas tres horas movéndonos uns metros, apagando e prendendo o motor do coche, co desexo común de saír pitando. Ninguén sabe dese tempo todo que, como mínimo, nos vai facer chegar tarde, ningunha das persoas que conducen, que saen estirar as pernas, que aturan berros de cansazo de crianzas, que silencian os seus propios berros, que pensan no combustible que teñen, que saltan o valado que limita este paso que pagamos, case doméstico, para ocultaren esa necesidade especial que obriga a estar co cu ao ar. O tempo dá para pensar, para non nos concentrarmos nun tema e que os pensamentos salten como as faíscas, non sei a que distancia. Por fortuna, teño auga de sobra, que ofrezo ao home do coche de diante cando ma pide para o seu pai maior que o acampaña de regreso da praia, onde non se estivo nada ben polo vento que se levantou, ha de ser o culpábel do que está a pasar, dime o home. A seca, engade o pai, leva moito sen chover por aquí, nin os regatos levan auga, insiste. Xa nos vén a noite enriba, dime o pai e torce o bico.
Volvo ao coche coa auga na cabeza. O pai, se é de aquí, ten que saber da chuvia terríbel de tres días de outubro no corenta, a Aiguat de 1940, tan presente na lingua cotiá como o carallo do 29, e tan esquecida na hora de lembrar estes lugares de memoria, na dificultade maior con tanta auga caendo do ceo, na retirada cara eses campos de refuxiados, de concentración, na area da praia, onde sobeviviron coa auga salgada, Dieste, Lorenzo Varela e tantas outras persoas, aquí preto como indica unha sinalización, en Saint-Cyprien ou en Argelès-sur-Mer. Foi esa chuvia con tantas mortes sen contar a que provocou o feche do primeiro dos campos. Pítanme para que me mova e un camión acaba de poñérseme diante, perdín o vello na noite que vén. Volta a parar, na radio, a retención, interrompe especiais sobre Afganistán e o futuro das mulleres. Penso na vida fechada en sacos. É 17 de agosto, memoria.
De días e traballos que non contan en horas nin en cartos fican as imaxes das mulleres con sellas de auga na cabeza de Ksado ou Ferrer ou de quen veu de fóra, Mas ou Ruth Matilda. Natalie Mayroth escribe en Die Taz sobre o movemento das mulleres de auga, Jal Saheli, en Bundelkhand (A India); fotografía a Punia Devi, un Sari cor de auga azul, e a Babita Rajput, rodeada de nenas. Tíraas do anonimato, valora o seu labor, concienciar da necesidade de aproveitar a auga da chuvia, aproveitar as presas vellas, rematar coa agricultura intensiva. A auga ándalles sempre na cabeza, como a necesidade das colleitas, da palabra, da educación. O filme A fonte das mulleres, de Radu Mihăileanu, cuestiona a tradición que condena ás mulleres a recoller a auga fronte ao progreso, os dereitos das mulleres dentro da lei islámica; a ironía do filme, ese remate en que Loubna, abandona a aldea para viaxar polo mundo, en que triunfa a sororidade e o estudo, está hoxe moi lonxe de Kabul. Saímos pitando, cheira a queimado e non hai auga que chegue.
