Como nace a idea de facer este traballo sobre as covas do Folón?
A miña casa está a dez minutos das covas, así que buscando tema para o TFG co meu director, o profesor Adolfo Cordero, resultounos interesante investigar nelas. Incluímos o traballo nun ENIL (Espazo Natural de Interese Local) e empezamos a traballar usando, nun comezo, sensores de temperatura e humidade para saber como eran as covas a nivel de climatoloxía, xa que por dentro circula un río e debiamos saber se iso influía ou non, e tamén coñecer que seres habitaban alí.
Fixemos pequenas mostraxes manuais, con trampas de caída, como un bote de cristal, normalmente cunha sobresaturación de auga e sal para que os insectos caesen e se conservasen, e tamén un tubo de ensaio con queixo azul, unha trampa na que o insecto quedaba encerrado, o que nos permitía capturar hexápodos que non estaban á vista. Non deixabamos as trampas máis de 15 días tentando non ser agresivos coa contorna, porque non sabiamos a cantidade de fauna que podía haber.
No confinamento démoslle o último impulso, mais o que nos custou foi identificar todos os espécimes porque moitos son moi raros e hai que atopar a persoa especialista.
Fálenos dos insectos que descubriron neste tempo.
Nas primeiras apreciacións apareceu algún opilión, e era a primeira vez que se describía nas áreas de Pontevedra e do sur de Ourense; pero si se referira na cova do Rei Cintolo (Mondoñedo). Logo apareceron outras especies, como a araña Meta menardi, que é a primeira vez que se nomea na Galiza e ten unha distribución ampla en Europa, Turquía e Irán.
E quizais, o que máis podería sorprendernos foi o Dolistenus iberoalbus, un animal que se describiu recentemente, en 2015, e conta só con catro especies ibéricas, das que dúas se atopan na Galiza.
A primeira vez que se describiron foi pola zona de Avión e descubríronse un pouco por accidente e por todas estas particularidades, se cadra, é o descubrimento máis importante.
En total son 12 as novas citas na Galiza e na área de Pontevedra, así que o resultado foi máis que gratificante. E tamén apareceron especies como Lithobius schubarti, un cempés totalmente branco do que detectamos a súa primeira presenza na Galiza.
E logo as exclusivas da área de Pontevedra, como o opilión Nemastomella dentipatellae ou a Stenophylas sequax. Todo o que apareceu novo é moi importante.
Sei que urxen a necesidade de conservar este espazo...
É unha das nosas ideas, darlle a protección que consideramos que deben ter, para que non se deterioren, como xa vimos que está a pasar. O acceso a elas é fácil, sobre as zonas comúns, e cando empezamos a traballar alí vimos que había pintadas e mesmo cabichas en zonas máis profundas das covas. Xa en 2016 tentamos tratar co concello o tema da conservación, pero aínda non tivemos resposta.
Que hai de novos proxectos?
Estou a facer un mestrado de Biodiversidade terrestre, de carácter interuniversitario na Galiza, e estou xa co Traballo de Fin de Máster (TFM). Realizamos un estudo faunístico ampliado ás covas da Trapa, que están entre o parque natural do monte Aloia e a serra do Galiñeiro, que pertencen a Tui e son moi parecidas ás covas do Folón, tamén graníticas por colapso do sistema, pero non tan profundas.
Comparamos os dous sistemas e vou desenvolvendo un diagrama para calcular o número de especies que debería haber, mediante unha curva de rarefacción para saber se estamos preto de atopar todas as especies que habitan as covas ou non, no Folón e na Trapa, onde é todo novo. Agardo presentar o TFM o 3 de marzo.
