Leandro Lamas: un pobo a toda cor

Leandro Lamas (Narón, Ferrolterra, 1973) recibe Sermos Galiza no seu estudo da Mourela (Neda, tamén en Ferrolterra), unha pequena vivenda de dous andares con porta de postigo do seu mesmo rueiro que mercou hai uns anos para reconvertela no seu espazo de traballo. Cóntanos que un día, mentres paseaba por diante dela, chamou a súa atención un letreiro escrito a man que anunciaba a súa venda. Foi amor a primeira vista, e sen pensalo dúas veces, chamou o número do anuncio. Fechado o acordo, foi traballando aos poucos na súa rehabilitación para crear un ambiente de traballo agradábel, sen grandes luxos, pero extremadamente acolledor. Dese estudio sae boa parte da obra de Leandro. Un estudio no que sempre soa música, porque a música forma parte do proceso creativo das súas pinturas. Confesa desfrutar dunha gran diversidade de estilos musicais, que o poden levar a pasar no mesmo día polos fados de Amália Rodrigues, os acordes de rock de Led Zeppelin ou os clásicos de Metallica. Tamén cae algún que outro podcast polo medio, especialmente de temática política -Carne Cruda- e humor. No momento en que se produce esta conversa está a traballar nun encargo que será un agasallo por unha xubilación. Calcula que aproximadamente 90% da súa obra son traballos personalizados que xorden de peticións do que quere a xente que se reflicte nelas. Porén, estas encargas adoitan coincidir coas temáticas que faría por libre e agradece que a xente que o busca sexan sempre persoas “coas que podería ir de viños”. Os outros traballos que realiza Leandro son imaxes que ilustran a realidade da cultura e tradición galegas, como o Apalpador ou a sardiña do San Xoán. Tamén imaxes que falan de feminismo, de dereitos, de reivindicación de todas as causas xustas. Os inicios Os seus inicios remóntanse á súa etapa escolar na Ponte de Xubia (Narón), onde deu cun profesor que descubriu e puxo en valor as inquedanzas de Leandro polo deseño, e que o foi animando a participar en diversos certames. Nunha etapa posterior, cruzouse no seu camiño Xaquín Marín, que o marcou de forma significativa, facendo que desde aquela -e malia pensar que nunca podería dedicarse a isto- até agora siga dándolle ao pincel, dunha maneira relaxada, sen grandes expectativas e facendo o que lle gusta. Xaquín Marín é a gran referencia de Leandro, tanto polo seu traballo artístico como pola súa faceta máis persoal e comprometida coa lingua e cultura galegas. Coñecéronse nas aulas de debuxo que impartía Marín nun local da Asociación de Veciños de Freixeiro (Narón), ás que acudía Leandro. O profesor axiña adiviñou as inquedanzas daquel ‘Leandrinho’ pola pintura, e íalle compartindo revistas de ilustradoras da época. Despois Leandro estudou delineación de obras e edificios, chegando a traballar algún tempo nun estudio en Cabanas. Pero as súas inquedanzas levábano cara á faceta máis artística da pintura, e a moverse nos círculos culturais da comarca de Ferrolterra, como o Café da Vaca. Naquela época, ademais dunha cafetaría tranquila, o Café da Vaca era un local moi diferente, que viviu o rexurdir da música folk e tradicional, e polo que pasaban grupos como Os Cempés, Berrogüetto ou Chouteira. Tamén adoitaba acoller exposicións, e aló foi onde Leandro amosou as súas obras por primeira vez, en 1997. O éxito desta primeira mostra levouno a realizar outras pequenas exposicións nos meses posteriores, e un ano máis tarde, en 1998, na Galería Sargadelos de Ferrol, onde contou co seu mestre Xaquín Marín para inaugurala. O resultado desta mostra foi o empuxón definitivo que precisou Leandro para decidir dedicarse á pintura a tempo completo. O proceso creativo No proceso creativo de Leandro hai unha ferramenta chave: a goma de borrar. Toda ilustración comeza por facer bosquexos a lapis nuns folios e confesa que nesa primeira etapa borra moito para ir madurando a idea sobre o papel, moldeando ao seu antollo, e movendo os elementos até conseguir o equilibrio e o trazo desexado en cada obra. Outra cousa son as cores, que plasma directamente sobre a lámina ou o lenzo. Aquí non hai dúbidas. Unha vez ten a imaxe mental do resultado que busca, as mans van soas buscando as cores que mellor resolvan en cada caso. Cores frías para retratar escenas invernais ou cálidas para as paisaxes de outono. Ás veces, no resultado final entran moitas cores e outras é capaz de resolver cunha paleta máis limitada. Define o seu estilo naif actual como optimista e positivo, buscando non tanto o divertido, senón a tranquilidade. Un reflexo do estilo de vida do que gusta Leandro, sen présas, desfrutando da pintura, a música, a lectura. En contacto coa natureza. Tamén pasou por outras etapas ao longo da súa carreira artística, de trazos a lapis e dunha pintura máis escura, reflexo do estado de ánimo do autor naquel momento. Hoxe en día Leandro combina o uso de acuarela e o óleo, xunto con outras técnicas como o muralismo. Asegura non ter preferencia por ningunha delas e agradece a combinación de todas, tanto no postural como nos resultados conseguidos. Da acuarela destaca a frescura dos seus trazos e o práctico que lle resulta cargar cos bártulos cando sae fóra do estudio, mais o óleo apórtalle a calma ao ser unha pintura que obriga a ir máis a modo. O muralismo Nos últimos anos, o muralismo levou Leandro a realizar traballos de gran formato moi recoñecidos, un dos cales pode desfrutarse na vila de Cedeira. Tamén é moi habitual velo compartindo pinceis con escolares e colectivos sociais do máis diverso, cuxos resultados dan cor a ducias de muros en colexios e asociacións de todo o país. Para o autor, estas xornadas de traballo colectivo resultan moi gratificantes por ver a ilusión de quen o acompaña na tarefa, ao ir transformando ao longo dun día unha parede que comeza estando branca e remata cunha pintura na que cada quen contribuíu como puido ou quixo. Pon como exemplo unha actividade desenvolta pola ANPA O Castiñeiro, do CEIP Eladia Mariño de Cabanas, na que participou toda a comunidade escolar (alumnado, nais e pais, profesorado...). Primeiro, recolleron e achegaron as ideas sobre os elementos da contorna do colexio que querían que aparecesen no mural, ademais de relatos e lendas do lugar, que serviron ao pintor para compoñer o collage. E despois celebrouse unha xornada festiva na que todas pintaron, compartiron xantar e desfrutaron dunha pequena actuación musical. O activismo A Leandro, desde pequeno, ourízanlle a pel as inxustizas sociais. Lembra o espertar nel dese sentimento cando aínda estaba no colexio e un dos mestres que se cruzou na súa vida exercía tratos diferentes entre o alumnado. Leandro fervía por dentro, e desde aquela decidiu non calar. Hoxe as inxustizas son outras, como o sufrimento do pobo palestino e a pasividade internacional ante o xenocidio que está a cometer Israel, unha situación que o leva ás veces a pensar que hai pouco que facer, pouca marxe de manobra para amañar as cousas. Mais noutras, Leandro albisca que hai moitos motivos para a esperanza. Entre encarga e encarga, consegue sacar tempo para a reivindicación dos temas de actualidade a través da súa pintura. Nas últimas semanas realizou varias láminas de apoio a Palestina e tamén unha ilustración para denunciar o desleixo político na crise dos pellets na costa galega. Na súa mocidade estivo moi vencellado ao nacemento da ferrolá Associaçom Cultural Artábria, a finais dos anos noventa. Lembra o enriquecedora que foi aquela experiencia, nunha época na que en Ferrol había non só moita ansia por explorar e facer novas cousas no cultural senón tamén unha gran resposta da veciñanza. Artábria foi -e segue a ser- un referente polo que pasaron persoas como Quico Cadaval, Carlos Blanco ou Paula Carballeira, entre outras moitas. Lamenta que hoxe a sociedade tenda máis ao individualismo e cre que en boa parte isto débese á Covid, que supuxo un punto de inflexión na participación do tecido asociativo. Tras a parada e as limitacións, moita xente tendeu a acomodarse e está a custar moito recuperar a actividade previa a 2020. As colaboracións Hai tempo que os deseños de Leandro Lamas saltaron dos lenzos e das láminas aos carteis de festas e eventos, á xoiería, o téxtil, etiquetas de botellas de viño, latas de galletas, pandeiros, sacas de tea, louza, libros e capas de discos. Tamén a outros elementos cotiás, a través de diferentes colaboracións, que até o de agora foron xurdindo a iniciativa da outra parte, aínda que non fecha a porta a facer el propostas no futuro. Nestes traballos conxuntos destacan as colaboracións con Cabuxa, que comercializa obras de Leandro plasmadas en bolsos, moedeiros, fundas para os lentes ou tapas de axenda, entre outros. Tamén contribuíu Cabuxa nunha tirada limitada de zocas de Eferro cunha imaxe do autor da Mourela. A cantora Guadi Galego confiou nel para ilustrar a portada dun dos seus últimos traballos, Inmersión, o mesmo que Manolo Bacalhau con Sondobar ou Olga Brañas con Pitusa Semifusa. En canto aos libros, destacan as ilustracións de Leandro nun gran número de obras da literatura infantil, como Sopra neste furadiño, con Antón Cortizas; Poemas con canela, con Miguel Anxo Romero; ou Versos en flor, con Carlos Fontes, entre outros moitos. A bicicleta Ademais dos pinceis, Leandro non imaxina a vida sen a súa bicicleta, un elemento que aparece en moitas das súas obras. Aínda que non se define como un apaixonado do ciclismo como deporte, para el a bicicleta e o pedaleo é un modo de desconectar, de manterse activo. Unha vía de escape. Para el, un plan perfecto é quedar coas súas amizades para percorrer pistas e camiños e rematar a ruta compartindo conversa cunha caña de por medio. Ilumínaselle a faciana ao falar de Blackie, o seu can da infancia, a quen Leandro ensinou a montar con el na súa Torrot MX, unha bicicleta de cross “que pesaba unha tonelada”. Aínda hoxe non se explica como conseguiu aprenderlle ao can a montar, pero o certo é que andaban sempre un co outro a cabalo da bicicleta por Xubia adiante. O futuro Cando Leandro pensa no seu futuro, faino imaxinándose como o pintor vigués Luís Torras, quen ademais de chegar aos 111 anos, converténdose nunha das persoas máis lonxevas de Galiza, fíxoo manténdose activo na súa actividade artística. Até daquela, Leandro Lamas ten aínda moito percorrido para seguir a debuxar a Galiza que está por vir. Leandro e o teatro Máis aló do mundo da pintura e da ilustración, a alma artística de Leandro tamén emerxe noutras disciplinas como o teatro. Ao longo da súa vida ten escrito varios textos teatrais, alén de exercer diferentes papeis como actor e mesmo dirixir algunha obra, unha das últimas foi A Pena do cu do mundo (2022). Na actualidade participa activamente na asociación cultural O Aturuxo de Melpómene, composta por persoas que saíron da Escola de Teatro Municipal de Narón. Non o fai con vocación profesional senón polo que lle aporta traballar colectivamente nun proxecto compartido. "A corral poliafónica", xurdida a partir dunha actividade formativa do Aturuxo, é unha boa mostra da retranca e capacidade deste grupo amador. Leandro tamén dirixiu -e fai un cameo- na peza audiovisual do tema “E Isto é o amor”, de Caxade, que nos leva a pensar nunha obra do artista que cobra vida.