'Salier', terceira entrega do coleccionábel 'A historia marítima baixo as nosas augas'

O Salier parte do porto alemán de Bremerhaven o 28 de novembro de 1896 ao mando do capitán H. Wempe de 40 anos de idade que, curiosamente, fai a primeira viaxe a bordo ostentando dito cargo. O Salier contaba con portas estancas, balizas de salvamento e uns 450 chalecos e botes salvavidas suficientes para a pasaxe que levaría a bordo na súa derradeira viaxe. No porto alemán soben a bordo, a parte dos 66 tripulantes, 151 pasaxeiros procedentes principalmente de Rusia e da Galitzia polaca, agás dous que eran alemáns. Sesenta deles son nenos de curta idade, sendo 21 aínda crianzas. A segunda escala do Salier é o porto de Amberes, no que soben a bordo só tres pasaxeiros, abandonando este peirao o buque o mesmo 2 de decembro. A travesía dende a costa belga ao seu paso polo litoral bretón e o Golfo de Biscaia faise no medio dun grande temporal, no decurso dos días 5 e 6 onde un forte golpe de mar arrinca da cuberta dous botes salvavidas, pescantes, regala e varanda de cuberta na amura de estribor. O Salier, unha vez que o temporal amaina, arriba finalmente e sen novidade ao porto da Coruña o 7 de decembro ás 8:30 horas, onde subirán a bordo 52 persoas, das cales 51 son emigrantes: 40 galegos, 10 asturianos e un leonés e un cociñeiro, o coruñés Francisco Pena. Entre eles hai unha numerosa familia da aldea de Quende, no concello de Abadín. O Salier sae ao mar finalmente da Coruña as 16.30 do 7 de decembro con bo tempo, mais en canto anoitece desátase un gran temporal de suroeste. O fareiro de Corrubedo (Ribeira) ofrece un dato esclarecedor: deixa de ver as luces do faro de Fisterra e da illa de Sálvora á medianoite do 7 de decembro pola brétema, intre no que o Salier navegaba en demanda do porto de Vilagarcía, a onde nunca chegaría. O vello transatlántico alemán, afundirase tras petar co baixo Gallego, nos baixos de Corrubedo a madrugada do 8 de decembro de 1896 no medio dun forte temporal. A súa "carga" humana entre tripulación e pasaxe, ascendía a 281 persoas que perecerían na súa totalidade no seu arrepiante naufraxio, acontecido fronte a costa de Santa María de Xuño. Aparición das probas do naufraxio Ao abrente do 8 de decembro de 1896, un patrón dunha lancha de pesca arriba ao porto de Vilagarcía de Arousa e informa nada máis tocar terra que había unhas horas vira afundirse no cabo Corrubedo un buque de gran porte. Dende o porto arousán parte de contado un vapor no seu auxilio. Escribía a prensa da época que o único supervivente ao tráxico naufraxio fora un boi que saíra polos seus propios medios ao areal de Xuño. Os días seguintes ao naufraxio, dende esta praia até Queiruga (Porto do Son), o litoral estaba ateigado de restos do naufraxio e de cadáveres… moitos cadáveres que, na súa meirande parte foron soterrados nos areais onde o mar os depositou, polas xentes da contorna. "Telegrama: Puebla del Caramiñal, 10 de diciembre, 2:40 de la tarde. Urgente. El Salier se fue a pique frente a la playa de Juno, situada a pocos quilómetros de Porto do Son; sucedió el siniestro de madrugada, del lunes 8 al martes 9, antes de doblar el Cabo Corrubedo. Se desconoce el punto exacto dónde se hundió. Ayer se recogían diez cuerpos sin vida, cinco mujeres, tres niños y dos hombres. Salen efectos del buque hundido, baúles, maderas, y ganado. Desde el Cabo Corrubedo hasta el Son todo sembrado de restos del barco. Fuerte viento de sudoeste". (La Voz de Galicia). "Carril, 10 de diciembre, 3:10 de la tarde. Urgente. La embestida del Salier en los bajos de las Basoñas, hundido frente a Corrubedo debido al fuerte temporal y a la gran niebla reinante en la zona, se perdió el barco con la carga, con los pasajeros y tripulantes. El mar arroja muchos cadáveres. El impresionante temporal, cubierto por la noche hizo que los supervivientes de la tragedia en un primer momento tras el embarrancamiento fueran presa del pánico". (La Voz de Galicia). O naufraxio do Salier encheu estas paraxes atlánticas de cadáveres e de moitas historias nadas del e da súa carga O día 12 de decembro recollíanse 32 corpos no areal das Furnas, en Xuño, pertencentes á pasaxe e á tripulación do malogrado buque alemán. Mais catro deles aparecerían xuntos e afastados do resto. O primeiro, supúxose que pertencía ao capitán do Salier, o Señor Gerhard Wempe, de pelo vermello que vestía uniforme e traía o chaleco salvavidas posto. Os outros tres, correspondíanse a tres meniñas loiras de idades comprendidas entre os 2 e 10 anos que poderían até ser irmás. Levaban escasa roupa enriba que probaba que no intre do naufraxio ían durmindo. Estes catro cadáveres serían soterrados no cemiterio municipal de Santa Mariña de Xuño, mentres que o resto, a medida que foron atopados, se lles daba sepultura nos propios areais onde eran deitados polo mar. O reloxo do capitán do Salier tiña as súas agullas detidas marcando ás 5:30 horas, hora aproximada do naufraxio. O día 13 de decembro atoparíase unha morea de 35 cadáveres na praia do Son (outras fontes falan que foi na de Queiruga). Os alcaldes das vilas de O Son, A Pobra, Ribeira e Muros informaban ao cónsul alemán do soterramento das vítimas do Salier. Existe unha historia abraiante sobre a inmersión que fixeron ao pecio do Salier, días despois do seu naufraxio amainado o temporal, os buzos de escafandro, José Teira, o avó do Cabalán, quen descubriu o lugar exacto do naufraxio do buque de pasaxe alemán e Laurenano de Fisterra. Estando ambos os dous na cuberta do navío afundido e, cando venceron a porta que daba a un salón do barco, se lles botaron enriba ducias de cadáveres coas súas bocas e ollos abertos, pasaxeiros que afogaran seguramente, no intre de tentar gañar a cuberta para salvarse do naufraxio que non deixou sobreviventes. O señor Alejandro de Caamaño descubriunos ao meu amigo Tucho Parada de Aguiño e a min unha historia que lle contara o seu pai sobre o naufraxio do Salier. Tratábase da aparición dos cadáveres dun home con varios meniños de curta idade que o mar deitou abrazados os uns aos outros no areal do río Sieira (Porto do Son) e que serían soterrados posteriormente nun lugar lindeiro dunha antiga salgadura na zona leste da mesma praia. Seguramente sería un pai tentando salvar os seus fillos. O misticismo dunha sepultura O naufraxio do Salier encheu estas paraxes atlánticas de cadáveres e de moitas historias nadas del e da súa carga. Esta é unha delas. Un día solleiro de finais de marzo de 2018 coñecín o veciño de Santa Mariña de Xuño Pepe Vila e xuntos achegámonos até a igrexa parroquial. Alí, xusto na súa parte sur e pegadas ao muro traseiro do templo atopámonos con dúas lápidas de mármore branco que pertencen a familias prominentes da zona que emigraron aos Estados Unidos, as cales foron colocadas na súa situación actual décadas despois que a do capitán do Salier. Exactamente, no medio de ambas as dúas, estaba a da tumba dos catro náufragos do barco alemán. Cóntame Pepe que se lía perfectamente a inscrición da súa sepultura no chan, pero que despois dunhas obras que se fixeron no cemiterio, sacáronse as lápidas máis antigas, entre elas a do capitán do Salier e desapareceron todas coa reforma do camposanto en 1985 a pesares que Pepe pretendía conservalas todas. A noite de San Miguel, o 29 de setembro, érguese o santo e os nenos, mulleres e anciáns principalmente, pasan por debaixo del tres veces. Pepe nunca escoitara que nesta festividade os nenos foran deitados polas súas nais sobre a tumba do capitán e das meniñas do Salier, para lles curar as doenzas ou para protexelos contra as mesmas nun futuro. Pero si lembra que cando os veciños fan as procesións tentan non pisar o espazo onde se atopaba a tumba dos náufragos. Máis é de novo a hemeroteca a que nos vai permitir facer unha descuberta. En 1962 o xornal La Noche, nunha reportaxe que trata sobre as festas patronais no Barbanza, baixo o magnificado título: El capitán mercante que llegó a arcángel, atopámonos unha foto histórica na que se ve un meniño deitado boca arriba cos xeonllos facendo unha pirámide, xusto enriba da tumba dos náufragos do Salier. Despois de ler o pé de foto e ollando a fotografía, supoñemos a nai axeonllada ao seu carón e o seu pai de pé xunto a ela. Un pouco afastada deles, á dereita, hai unha nena ollando a cámara.