Jujuy en mobilización social, indíxena e ambiental

No noroeste arxentino, unido a Chile polos Andes e a Bolivia pola Puna, a provincia de Jujuy é un deses lugares que se incrustan na memoria de xeito indelébel. No persistente conflito social de repercusión nacional que vive desde finais de xuño conflúen o forte racismo cara á poboación orixinaria, certo neofeudalismo na relación entre poder e sociedade, a subordinación do poder xudicial ao político e a relación carnal entre política e negocio ademais dunha resistencia social, minoritaria, desartellada, mais sempre presente, activa e, por veces, explosiva. Como cada un dos 24 territorios da Arxentina, Jujuy ten constitución e órganos executivo, lexislativo e xudicial propios. Goberna Gerardo Morales, da Unión Cívica Radical, membro da Internacional Socialista, quen deixará o cargo en decembro. Presentouse como precandidato á Vicepresidencia arxentina nas eleccións primarias d o pasado día 13 nunha das listas do conglomerado de dereitas JxC sen conseguir a postulación. Elixido gobernador de Jujuy en 2015, Morales empeñouse en destruír a Organización Barrial Tupac Amaru, a maior organización de base popular e indixenista con máis de 145.000 membros, escolas, areas deportivas, espazos culturais, e vivendas sociais. Un mes despois da súa toma de posesión, a Tupac Amaru foi despoxada de personalidade xurídica, as contas bancarias bloqueadas, incautadas as súas instalacións e propiedades e a máxima dirixente, Milagro Sala, encarcerada. Após sucesivas demandas, compra de testemuñas e cargos inventados, continúa detida e pendente de máis xuízos. Nada disto sería posíbel sen outra das medidas de Molares: aumentar o número de membros do Tribunal de Xustiza jujeño para incluír os da súa corda, que lle garanten unha maioría absoluta proclive aos seus intereses. Lembra a Corte Suprema, convertida nun feudo ideolóxico ao servizo do poder económico e político máis dereitoso. E aínda outra resolución: a obsesión por criminalizar as protestas colectivas cun aumento do número e contía das multas por participar en accións reivindicativas, eficaz freo mobilizador. Movemento indíxena A destrución da Tupac Amaru ten moito que ver co afán de impedir que a confluencia dos movementos popular e indíxena ocupe espazos de poder, avance en autoorganización, autoestima e o orgullo indentitario, chegando a esixir con decisión dereitos culturais, territoriais e políticos. Sete anos e medio despois, a revolta actual é a resposta ao duplo obxectivo das modificacións introducidas na constitución provincial o pasado 20 de xuño: incautar territorios indíxenas para explotar o litio e legalizar o incremento represivo ante o previsíbel rexeitamento social. A resposta indíxena, sindical e social foi inmediata, masiva e continuada durante semanas con concentracións e manifestacións, cortes de estradas e bloqueo das fronteiras con Chile e Bolivia ou realizando un novo "malón" –marcha indíxena até Buenos Aires–. A represión policial é feroz, con ducias de feridos e detencións de por policías non uniformados desprazados en coches sen identificación. A magnitude da protesta provocou reaccións en Buenos Aires: o Partido Justicialista, "intervindo" o peronismo local por ter apoiado os cambios e o Goberno recorrendo ante a Corte Suprema algunhas das mudanzas por considerar inconstitucional as limitacións introducidas no dereito de manifestación ou non respectar os convenios internacionais asinados por Arxentina para protexer os dereitos dos pobos orixinarios. O negocio do litio O litio, mineral agora de importancia xeoestratéxica e obxectivo central dos cambios aprobados en Jujuy, é un negocio de rendibilidade máxima. O prezo medio mundial da tonelada continúa en ascenso pasando en moi poucos anos de 6.000 a 35.000 dólares. Ademais, na Arxentina, a concesión mineira faise a perpetuidade sen contrapartidas. Nos medios de comunicación fálase abertamente da "boa relación máis que persoal" entre as empresas multinacionais e nacionais interesadas na explotación do litio e dirixentes políticos como Gerardo Morales ou o candidato presidencial peronista Sergio Massa de quen se afirma posuír "243.000 hectáreas de salares para explotar litio". O que ocorre en Jujuy é un ensaio para exportar ao resto do país se a dereita ou a extrema dereita gaña as eleccións de novembro A campaña electoral reduciu a intensidade da resposta popular, pero xa se anunciou un novo recruamento. Esténdese a convicción de que o que ocorre en Jujuy é un ensaio para exportar ao resto do país se a dereita ou a extrema dereita gaña as eleccións de novembro, algo moi probábel vistos os resultados das primarias electorais gañadas, en Jujuy e na Arxentina, pola ultradereita de Javier Milei.