A 200 anos da Doutrina Monroe

O 2 de decembro faranse douscentos anos do discurso pronunciado polo presidente dos Estados Unidos de América (EUA) James Monroe, que puña as bases da coñecida internacionalmente como doutrina Monroe. Doutrina unida á frase "América para os americanos", unha frase que pode levar á confusión de atender só a súa literalidade ou o momento no que foi pronunciado o discurso; quen así o faga pensará que o presidente dos EUA defendía nese discurso a fin do colonialismo europeo en América para implantar democracias liberais, das que eles eran o primeiro exemplo; e que esa defensa facíase en base aos principios de non intervención e neutralidade. Pero a realidade era moi distinta, nese longo discurso do presidente Monroe, e en documentos da mesma época entre os que destaca unha carta do anterior presidente Thomas Jefferson, quedaba claro xa que os EUA consideraban o continente americano como un ámbito xeográfico no que só eles podían intervir; entendendo ademais calquera tipo de inxerencia unha agresión, que poría en perigo a súa paz e felicidade; e afirmando tamén que a función dos EUA era protexer ese patio traseiro, dado que nel habitaban pobos inferiores que precisaban da súa axuda, pois "ninguén pode crer que os nosos irmáns do Sur, deixados sos, adoptasen por vontade propia" outros sistemas políticos. A doutrina Monroe, coas súas distintas actualizacións, segue sendo a base para definir a política exterior norteamericana; unha política exterior que recibiu distintos nomes en función do momento histórico, pero que sempre tivo e ten como obxectivo defender exclusivamente os intereses e a hexemonía dos EUA nos distintos ámbitos, económico, militar, enerxético, xeopolítico... Imperialismo Hai un concepto para definir perfectamente esa política, é o concepto de imperialismo, e que non fai referencia unicamente a unha etapa xa pasada da historia contemporánea, como desde determinados ámbitos políticos e académicos se nos quere facer ver. "Que Israel e Ucraína teñan éxito é vital". Esta frase pronunciouna o pasado venres Joe Biden, nun discurso televisado ao país desde o despacho da Casa Branca. Un discurso solemne, no que dedicou máis tempo a falar de Rusia e da guerra en Ucraína que de Israel e de Palestina. Discurso que parecía máis a intervención dun tele-predicador que a do presidente dun Estado moderno; no que fixo referencia varias veces a que a seguridade e a liberdade dos EUA están en xogo, e a que están chamados a dirixir o planeta, pois "o liderado estadounidense é o que mantén unido ao mundo" e "hai persoas inocentes en todo o mundo que teñen esperanza grazas a nós, que cren nunha vida mellor grazas a nós, que están desesperadas por non ser esquecidas por nós e que nos están esperando". Desde 1990 até hai ben pouco, estivemos vivindo nun mundo caracterizado pola globalización no ámbito económico e pola imposición, de xeito unilateral, no ámbito das relacións internacionais da chamada orde baseada en regras. Globalización e unipolarismo conformaban a tese defendida por Francis Fukuyama na súa obra A fin da Historia e o último home; unha tese masivamente divulgada en occidente para facernos ver que a humanidade chegou xa ao seu estado superior, coa desaparición das guerras e dos enfrontamentos ideolóxicos; e no que a hexemonía do modelo imposto polos EUA organizaba o mundo en función exclusivamente dos seus intereses. Unha etapa que se pecha nun mundo que se move Vivimos tempos convulsos propios dun cambio de época, e o discurso de Joe Biden mostra uns EUA preocupados e á defensiva, pois non dan entendido que a hexemonía gáñase e pérdese, e seguen pensando que prender lumes ou botar gasolina en vez de auga e area en lumes xa prendidos dá réditos eternamente. Só a Unión Europea segue a piñón fixo as decisións dos Estados Unidos, e así nos vai O conflito en Ucraína permite ver como moitos dos máis fieis aliados pasan a ser díscolos, e actúan autonomamente, sen deixarse levar polo discurso triunfalista e falso de que coas sancións Rusia será derrotada en breve. Só a Unión Europea segue a piñón fixo as decisións dos EUA, e así nos vai. E no Oriente Medio, o total apoio a Israel no seu obxectivo de facer inviábel o Estado palestino perpetrando un xenocidio en Gaza, pode asentar determinados movementos que se veñen producindo na rexión nos últimos meses, e que van en liña oposta aos intereses estadounidenses. Os datos fan pensar que EUA seguirá alimentando novos focos de tensión, pero erra se pensa que na actualidade as relacións internacionais veñen marcadas por bloques ideolóxicos, como na guerra fría.