Galiza vs o capitalismo castizo

En anteriores artigos incidín en como o deseño das infraestruturas de transporte obedece aos intereses do centro peninsular e tamén expuxen como o proceso de reestruturación bancaria implicou unha forte centralización financeira. Outro exemplo do rol alleo ás nosas necesidades co que se insire Galiza no Estado español é o que nos amosa o sector eléctrico. Ao noso país historicamente foille adxudicado o papel de subministrador de electricidade: xacementos de carbón, aproveitamentos hidroeléctricos, ciclos combinados e eólica. Así, somos excedentarios na produción de electricidade e temos que soportar custos sociais e medioambientais derivados desta especialización: desprazamento de poboación, asolagamento de vales, contaminación, etc. Pero a imposición dunha tarifa única en todo o Estado impídenos obter vantaxes desta condición. Noutros países existen tarifas diferenciadas segundo territorios, e nin tan sequera foi sempre así no Estado español, onde foi o franquismo quen unificou a tarifa. Mais a prioridade política foi a de garantir que territorios onde practicamente non se produce enerxía puidesen acceder a ela sen ningún tipo de peaxe nin restrición. Este rol non é froito da casualidade. Existen elites políticas e económicas no Estado que controlan esferas de poder fundamentais e para manter e reproducir o seu poder teñen como instrumentos necesarios a estrutura territorial centralista e a capitalidade do Estado. Teñen nomes, apelidos e localización, e esta non é Galiza. Non é un elemento conxuntural, senón inherente á configuración do Estado español. Tirando de historia, a elección da capital da Corte supón unha grande anomalía. As principais capitais europeas situáronse en lugares con dinamismo produtivo, burgos emerxentes e acceso ao transporte marítimo ou fluvial. A excepción foi Madrid, a capital europea situada a maior altitude despois de Andorra la Vella. Mesmo cando Felipe II decide esta capital, nin tan sequera era a vila máis importante da Meseta. Este illamento definiu unha capital totalmente cortesá, situada á marxe dos fluxos comerciais e da chegada de novas ideas, innovacións, etc., o que configurou o carácter tan reaccionario das elites españolas. O xeito de acadar o éxito económico é estar próximo á Corte e gozar do seu favor, unha maneira de prosperar que apenas se viu alterada ao longo dos séculos, sobrevivindo a diferentes formas de goberno. O franquismo foi un punto de inflexión. O centralismo político e a autarquía económica provocaron que todos os intereses económicos pasasen invariabelmente polas estruturas de poder do réxime situadas en Madrid. Así, sentáronse as bases que caracterizan hoxe este modelo secular, con regulacións ad hoc, concesións aos amigos, portas xiratorias, etc. Chega a Transición e no esencial continúa o descrito. O Borbón Juan Carlos creou unha simbiose perfecta entre o seu poder e intereses económicos e os do seu círculo de cortesáns: Villar Mir, ao que nomeou marqués; Manuel Pardo, implicado no escándalo das torres KIO e cuxo fillo foi presidente de Endesa; o ex-presidente da CEOE Gerardo Díaz Ferrán, e un longo etcétera. Unha ollada ao IBEX-35 Analizando o IBEX-35 vemos como está cheo de empresas dependentes das regulacións estatais ou da concesión de obra pública, como Sacyr, ACS e FCC. Están petroleiras privatizadas como Repsol, bancos e eléctricas que son grandes expoñentes das portas xiratorias ao tempo que dependentes do BOE, e está Telefónica, que Aznar privatizou nomeando presidente o seu compañeiro de pupitre. Teñen en común que están radicadas na proximidade ao poder político e dependen do seu favor, constituíndo un poderoso lobby madrileño que actúa de costas aos intereses do noso país. As excepcións son escasas e proveñen fundamentalmente da periferia do Estado, son empresas con contido industrial e non dependentes de regulacións ou decisións políticas discrecionais sobre o sector. Un exemplo sería Inditex, a cuxo modelo de negocio podemos poñer varias pegas, pero non é unha delas que o seu éxito se deba a unha relación privilexiada co poder ou regulación feita á medida. A base material económica do actual modelo responde aos intereses das elites O modelo político-institucional actual, baseado na “indisolúbel unidade de España”, ten ás claras unha base material económica, xa que responde aos deseños destas elites en función dos seus intereses e, ao tempo, exalta a unidade e o patriotismo español, pois saben moi ben que esta articulación do Estado é a que garante os seus grandes beneficios deste chamado por varios economistas ‘capitalismo de amiguetes’ ou ‘castizo’.