Que hai detrás do aumento dos prezos?

A subida dos prezos no mes de febreiro situouse no 7,6% en España respecto ao ano pasado, un incremento que non se producía desde hai máis de 35 anos. O 8 de marzo o prezo da luz marcou un máximo histórico en 540 euros o MW/h. Con datos do 9 de marzo o prezo do barril de petróleo situábase en 124 euros, un 70% máis do que valía no mes de decembro do ano anterior. O prezo do litro de gasolina nas estacións de servizo situábase próximo aos 2 euros nesa mesma data (un 33% máis do que custaba apenas uns días antes). O prezo dos minerais relacionados coa industria da automoción (paladio, litio, cobalto, níquel, platino...) levan en alza xa desde 2021. Este marzo, co anuncio da parada dos transportes, comezou tamén a acaparación de cereais e derivados, mentres que o prezo do aceite de xirasol disparábase nos últimos días, superando o prezo dalgunhas marcas de aceite de oliva. Ademais, a previsión para 2022 é que o prezo da vivenda se incremente cando menos un 5%. Subidas, subidas e máis subidas de prezos. Cabe pois preguntarse que hai detrás desta inflación aparentemente desbocada. Para comprender a situación actual cómpre partir da dinámica neoliberal implantada desde a crise do petróleo. A política monetaria propugnada por Milton Friedmann e a escola de Chicago apostou por manter a raia a inflación. Partindo desa concepción neoliberal da economía naceu a necesidade de estabilización de prezos da UE, leit motiv do BCE desde a década dos noventa, defendido desde o ordoliberalismo alemán. Esta orientación supuxo en Europa supeditar as políticas públicas a este obxectivo. Como consecuencia da orde establecida, a evolución do IPC anual sitúase nos últimos 30 anos ao redor dun aumento medio do 2-3% anual. A evolución do IPC anual sitúase nos últimos 30 anos en ao redor dun aumento medio de 2-3% Por outra parte, a crise financeira do 2008 supuxo rexurdir o perigo de deflación (baixada de prezos) polo freo da actividade económica. As autoridades monetarias reaccionaron cunha baixada dos tipos de xuro ata valores de cero e próximos a cero, favorecendo o endebedamento. Mais agora a expectativa no medio prazo é de subida de tipos de xuro, o que anticipa o encarecemento de préstamos e créditos. O freo da actividade económica consecuencia da pandemia fixo que o prezo de moitos bens e materias primas se mantivese sen alzas significativas entre 2019 e 2021. Sen embargo, o colapso comercial iniciado nese último ano provocou a multiplicación do prezo dos contedores de transporte por catro ou cinco veces o seu valor. Esta alza engadida á escaseza de materias primas minerais produciu un exceso de demanda respecto á oferta. Isto levou á existencia de estrangulamentos no abastecemento que provocaron incrementos de prezos de determinados bens (semicondutores, etc.) e materias primas (metais, alimentos, e outros). Ademais, durante a pandemia incrementouse a desigualdade. En efecto, mentres parte da poboación padecía unha minoración dos seus ingresos, outra parte viu incrementada a súa taxa de aforro. Como consecuencia da maior cantidade de renda dispoñible de parte dos consumidores produciuse nalgúns sectores (ocio, etc.) un axuste de prezos desde o lado da oferta para extraer maior excedente do consumidor. Alén do anterior, no contexto de bloqueo económico pandémico, os principais gobernos optaron como solución por aumentar a oferta de divisas: EEUU e a Reserva Federal inxectaron máis de 4 billóns de dólares, mentres a UE dispuxo de 750.000 millóns de euros a través do programa Next Generation EU. Por suposto, a maior circulación de diñeiro empurrou tamén cara a subida de prezos. Por outra parte, para os economistas ortodoxos, medidas como o recente incremento do salario mínimo en España produciron como consecuencia o aumento de prezos. Pero o certo é que hai países nos que non existe salario mínimo ou nos que este non aumentou e que tamén se están a ver afectados pola alza de prezos. Sendo así, resulta máis plausible a explicación dos economistas heterodoxos que apunta a pactos oligopólicos das grandes corporacións como causantes da subida. Estas empresas serviríanse da especulación e acaparamento de bens e materias primas como instrumento maximizador dos lucros. Pero por se non fose suficiente cos avatares pandémicos, a guerra na Ucraína propiciou o incremento do prezo das enerxías (gas, petróleo, electricidade), pero tamén a perda da produción e abastecemento de determinados bens (cereais, aceite de xirasol...), o que obriga nas última datas a cambios cara a provedores máis caros por natureza e circunstancias. Velaí a tormenta perfecta de prezos que auguran un ano complicado e de incremento das desigualdades. En agarda da evolución da guerra da Ucraína, para algúns economistas gran parte dos fenómenos descritos apuntan cara a causas conxunturais e que non teñen vocación de cronificarse na economía. Por este motivo, argumentan, a tan pronunciada subida de prezos durará só uns meses ao longo deste ano. Porén, mellor abrochar os cintos porque no actual mundo líquido posiblemente virán outras turbulencias durante a viaxe de 2022.