A administración pública e a economía de Galiza

O debate político que se vai dando nos períodos entre eleicións está condicionado por unha axenda que debemos chamar imposta. Unhas veces pola exaltación de temas que os medios de comunicación dominantes impoñen, por interese de parte, e noutras, por interese, tamén, dos partidos políticos estatais. Nun e noutro caso os asuntos relevantes para a economía galega van quedando relegados, polo que é agora unha boa ocasión para lembrar que desde unha administración como é a autonómica é posíbel desempeñar un papel proactivo no devir económico de Galiza. Hai un primeiro escenario de cooperación, mesmo sen emprender cambios normativos, entre as distintas administracións que conviven no país: as locais e a autonómica; semella na maioría das ocasións que compiten entre si para maior gloria da burocracia e desespero do cidadán. Unha coordenación voluntaria, nese camiño de cooperación, simplificará trámites innecesarios logrando non só un aforro económico senón unha maior eficacia administrativa, por non citar a maior harmonía social, por ter evitado procesos engorrosos. Dixitalización A axilidade administrativa perseguida como un meio para conseguir un abaratamento dos trámites e a mellora da vida dos administrados depende nomeadamente dunha reforma interior da propria administración, co acento principal posto nos proprios funcionarios: a súa actitude, cualificación e compromiso co labor a desempeñar é unha condición necesaria, aínda que non suficiente, para lograr esa axilidade desexada. Todos os casos que se coñecen de malestar creado nesas relacións cidadán/administración dan conta dese déficit de mellora na xestión administrativa. É asombroso que a medida que se avanza na dixitalización semella que se afasta a administración do cidadán e que, ao final, até para o que se denomina simples petición de cita previa hai que requirir a función dun intermediario xestor. A dixitalización por si soa non mellora nada do previo: se antes de dixitalizar os procesos técnicos hai defeitos de fondo, o novo instrumento por si só non vai arranxar nada. Non dá a impresión de mellora administrativa que os corpos de funcionarios locais –de concellos e das deputacións– sigan sendo creados e deseñados en cada ente, reproducindo, de maneira ramplona e ineficaz as cargas de deficiencias do pasado. As obras públicas son sempre a primeira representación dunha xestión moi mellorábel Todas e cada unha das necesidades de persoal poden ser cobertas cun corpo único de funcionarios da administración galega e servir para cumprir unha función no lugar preciso, sen que cada entidade sexa presa do número e deseño dos funcionarios adscritos de forma que poderiamos chamar aferrollada. Pareceríanos un disparate que cada instituto ou centro do Sergas tivese corpo de persoal proprio, unha relación de persoal singular. Isto que é hoxe inimaxinábel é exactamente o que pasa cos funcionarios dos concellos e das deputacións: simplesmente arcaico, como tamén o é que hoxe sexa máis lento se empadroar que hai 20 anos. Inaudito, mais habitual. Xestión A coordenación, o acordo voluntario tendente á igualación de procesos na contratación pública permitindo –como xa se dá nalgúns casos– as compras conxuntas como abaratamento e racionalización dos custos en contratos ou en gastos correntes, significaría un aforro económico, en primeiro lugar, e unha mellora no control subseguinte dos procesos administrativos. Contratando para conseguir que o mellor produto, o mellor servizo, sexa logrado ao mellor prezo –non ao máis barato– faise un uso do poder de contratar racional, permitindo ao mesmo tempo facilitar un posterior control como mecanismo indispensábel do seguimento interior dos procesos públicos de contratación. Exame, análise e auditoría pública son indispensábeis para garantir non só a racionalidade senón a transparencia e o autocontrol previo á fiscalización. Se nos referimos ás compras-contratos da Xunta, estamos a falar de grandes gastos anuais ou de adquisicións indispensábeis para funcionamento corrente: electricidade, outros bens enerxéticos, instrumental, insumos e mantemento nos procesos da sanidade, seguros, intermediación bancaria e/ou financeira, medicinas e funxíbeis de hospital, xestión da auga, dos refugallos, dos subministros dixitais, uns, hoxe caros e, outros, innecesariamente pagados a prezo de mercado habendo acceso gratuíto, os servizos de comunicación e telecomunicación…, sen necesidade de citar as obras públicas, xa que sempre son a primeira representación de xestión moi mellorábel. Á parte debemos citar pola súa transcendencia política e económica, aínda que menos evidente, a xestión do tesouro da Xunta; dela depende pagar máis, menos ou case nada pola débeda pública galega.