Teño medo dela e ela non me come

Hai quen di que non existen, pero quen tal afirma, faino coa boca miúda, como se nomealas en alto puidese invocar a súa presenza. Non é para menos, pode que non haxa muller máis poderosa que unha meiga (con desculpa das mouras que chegaron a raíñas). Vén de rematar o XXV Salón do Libro, en Pontevedra, a festa da literatura infanto-xuvenil. Nesta edición a maxia foi a protagonista. E se alguén navega no noso imaxinario capaz de todo é esa muller sabia e temible a un tempo. Mudan as xeracións e os referentes, o xeito de ver o mundo e o modo de habitaren as bruxas e meigas nel, tamén. As mulleres vellas, soas, as repudiadas, as poderosas (en exceso), as dos coñecementos, parteiras e menciñeiras, as que intúen e adiviñan… todas souberon adaptarse ao devir do tempo. Se a tradición oral, a través dos contos, é o primeiro xeito de achegarse a elas, non quedan atrás os libros para crianzas (e para adultas). Pero, que é unha bruxa? Di o Dicionario dos Seres Míticos Galegos, compilado por Cuba, Reigosa e Miranda, que é a muller que "por herdanza, por sinal de nacemento ou por pauto co demo, goza de poderes e coñece receitas para causar dano". E unha meiga? Pois o mesmo, pero "poden efectuar os seus conxuros nun sentido ambivalente, bo ou malo". Un fato de bruxas Se lle preguntas á cativada, a súa definición estará preto daquela que daba Gloria Sánchez en matapitos.com (2000): "Debaixo deste sombreiro / había unha / terrible / bruxa. / Fixo /a cirurxía estética, / mercou en Adolfo Domínguez / catro fatelos de moda. / Agora semella señora, / a veciña do terceiro, / ou unha respectable / profesora. / Pero non o esquezas, / enriba destes zapatos / había unha terrible bruxa". Mudan as xeracións e os referentes e muda tamén o xeito de ver o mundo e o modo de habitaren as bruxas e meigas nel Con estas claves, desfilan toda unha serie personaxes como a tía Xoana ou as meigas chuchonas. "Marta Matapitos era o derradeiro membro dunha antiga caste de meigas chuchonas, personaxes malévolos que vampirizan a enerxía vital dos nenos. […] Durante a noite chúchanlles por unha orella ou polas ventás do nariz, a alegría, a fantasía, a vitalidade preciosa que agroma espléndida como unha flor". Porén, Paula Carballeira dálle un xiro a esta percepción. En Bruxa e familia (2017), Rosaura ten unha conversa esclarecedora coa protagonista: "—É vostede a señora bruxa. —Son, si. —Pero non é vella, nin fea, nin cheira a esterco. —Moitas grazas. A verdade é que contan tantas parvadas sobre as bruxas que non se poden ir desmentindo unha a unha". E así ata chegar á pregunta máis importante que toda crianza ten que facer: "—Vostede come nenas?". "Gústanme as nenas, pero nunca probei a comelas. […] E ti?", responde a bruxa. Aínda que Sánchez xa deixara clara en Fafarraio (1990) que a súa alimentación é diversa: "A bruxa curuxa, / nariz afiado, / non toma churrasco, / nin toma verdura. / A bruxa curuxa / prepara un feitizo / con sapos e grilos / con serpes e viño. / Á bruxa curuxa / caéronlle os dentes, / por este menú / tan pouco corrente". Recoñece a personaxe de Carballeira que "as bruxas, polo xeral, non somos perigosas. As bruxas, polo xeral, queremos axudar". Todo isto malia que moitas, disque, son quen de converterse en animais, voar e crear meigallos e apócemas varias. Aquelarre Ademais, non hai que esquecer que forman parte dun aquelarre, como lembra María Solar en As meigas de Lupa (2012). "Na actualidade hai tres correntes de pensamento entre elas e as tres están representadas neste grupo para organizar o congreso". Son as tradicionalistas, as conservadoras e as anovadoras, segundo entendan a súa relación co poder que teñen. Os aquelarres son diversos. "Cando alguén di que vivo soa, bótome a rir, porque penso en todos os animais aos que lles fago compañía", confesa a bruxa de Carballeira. Pola súa banda, Marta Matapitos forma parte da "I.A.W.M. (International Assotiation Witchs and Meigas)". Pero se algo teñen en común todas e cada unha delas é o coñecemento que atesouran. Ese é o seu verdadeiro poder, como narra María Xosé Queizán en O segredo da Pedra Figueira (1985). "Acudían a ela para consultar as decisións importantes que habían tomar. […] Xa de nena adoitaba preguntar o porqué de todo as artífices e aos oficiantes, para quedar logo ensimesmada, como queréndolle encontrar sentido á resposta. Os seus ollos foron adquirindo a viveza fría e continua información, a profundidade da reflexión e a luminosidade do razoamento”. Ese saber será transmitido dunhas a outras con esa capacidade que teñen para contar historias sobre todo, como escribiría Queizán, sen perder de vista "a intención".