Quintana Martelo: presentación e representación

En certo sentido, o paradoxo do artista consiste en querer representar a realidade e, ao mesmo tempo, presentar a súa obra como un ente autónomo que se rexe polas súas propias leis. Nesa ambigüidade debe moverse a figuración contemporánea, consciente de que o realismo depende da moi subxectiva percepción da realidade de cada individuo, o que, en consecuencia, dálle máis protagonismo á mirada que a iso que chamamos, con certa lixeireza, realidade. O Museo do Gravado de Ribeira exhibe até o vindeiro 31 de agosto a exposición Arredor do debuxo, con máis de cen pezas que mostran a relación do pintor e escultor Manuel Quintana Martelo co debuxo, e que pode servir como elemento detonador desa reflexión sobre a relación entre a obra e o mundo, ao tempo que nos mostra unha das traxectorias máis coherentes da arte contemporánea galega. "Quintana Martelo é un gran debuxante", declara, en conversa con Nós Diario, Carlos Bernárdez, comisario da exposición, xunto con Xoán Pastor. "A súa produción neste campo é moi potente e os seus debuxos, máis que operar como bosquexos, parecen desenvolver unha relación de simbiose coa súa pintura. Son obras que deconstrúen a estrutura dos motivos que retratan, nunha especie de traballo de análise das posíbeis formas que poidan adquirir". Manuel Quintana Martelo: traballar coas formas do cotiá Figuración analítica A exposición, efectivamente, permite seguir, a través do debuxo, as diferentes etapas creativas do artista -con pezas realizadas entre 1969 e 2021-, así como albiscar as características que singularizan a súa obra. Quintana Martelo, que se formou en Barcelona, París, Amsterdam ou Londres -e, posteriormente, en Nova York, onde residiu-, estudou ben a arte clásica e a do século XX e traballou durante moito tempo na confrontación da abstracción e a figuración, o que, sen dúbida, lle permitiu captar ben todos os matices e as contradicións que se daban no debate sobre o lugar que ocupaba a pintura na arte contemporánea. "Creo que na obra de Quintana Martelo existe unha forte reflexión sobre a historia da arte, e máis concretamente sobre o papel da figuración na arte contemporánea", explica Bernárdez. "A partir do século XIX e, sobre todo, da aparición da fotografía, a finalidade de reproducir a figura no espazo empeza a esgotarse, e aparecen novas formas de enfrontarse coa realidade. A figuración de tendencia expresionista -de Giacometti a Bacon- foi moi fértil durante todo o século XX, e o propio Quintana parece influenciado por ela nas súas primeiras obras. Pero despois, ese camiño comeza tamén a quedarlle curto e aparece unha liña máis analítica na que vai profundando ao longo de toda a súa carreira, empregando as técnicas do debuxo como algo xa consolidado mais sen quedar prisioneiro do motivo, creando unha especie de alteridade que afasta a obra da idea de realismo". “Neste país o primeiro que cae é a cultura” A realidade e o desexo O que o comisario da mostra expón percíbese na visita á exposición: as pezas de Quintana Martelo provocan sempre, malia a súa depurada técnica debuxística, a sensación de pertencer máis ao mundo dos desexos, ou da memoria, que ao do real. Se cadra por esa consciencia de que o que está contando vai moito máis alá da forma. As obras da súa serie de containers -exposta no Marco de Vigo entre novembro de 2021 e febreiro de 2022-, por exemplo, funcionaban como un rexistro da vida na cidade, mais o que lles outorgaba funcionalidade era a mirada deitada sobre eles. A este respecto, no seu texto para o catálogo da exposición de Ribeira, Bernárdez cita ao director de cinema Michelangelo Antonioni: "non se trata de usar instrumentos cada vez mellores para obter imaxes cada vez máis belas, senón de afondar nos contidos, para captar mellor as contradicións, as mudanzas, as atmosferas". Quintana Martelo e as ruínas do futuro A ollada selectiva É esa mirada a que mantén a Quintana Martelo lonxe doutras correntes máis velazqueñas, como o hiperrealismo, que termina por ser unha constatación do fracaso dese prurito de aprehender a realidade: el obsérvaa para explicar a vida, mais non para reproducila. "Si creo que a ollada selectiva é a que lle permite captar o medio no que se move", afirma, "o que o faculta para explicar esa realidade reelaborando toda a tradición figurativa desde a modernidade, adoptando unha posición que está entre a reflexión e a representación, algo que, por outra parte, caracteriza a mellor arte contemporánea".