As múltiples caras de Fernández del Riego, a debate

Case vinte especialistas na obra de Francisco Fernández del Riego, "Don Paco", xuntaránse en Lourenzá a próxima semana, -da segunda feira, día 4, á cuarta, día 6- para analizar a vida e a obra do protagonista do Día das Letras deste ano. A Real Academia Galega, a Universidade de Santiago de Compostela e o Concello de Lourenzá colaboran na organización dunhas xornadas que dirixirá o académico e catedrático da Universidade de Santiago de Compostela (USC) Henrique Monteagudo. O encontro ten un programa que aborda varias das múltiples facetas da vida e obra de Del Riego e agrupa a moitos dos estudosos que durante este ano achegaron novas publicacións sobre a súa figura. Así, o presidente da Academia, Víctor Freixanes, afondará no labor de Del Riego dentro da institución; Malores Villanueva fará un percorrido pola súa biografía; unha mesa redonda na que intervirán o académico Lourenzo Fernández Prieto, o profesor da Universidade da Coruña Uxío Breogán Diéguez e o investigador do Instituto da Lingua Galega Pablo García Martínez tratará a transición desde a República á resistencia ao franquismo; Ramón Villares reflexionará sobre a relación de Don Paco coa diáspora galega en América; o académico Xesús Alonso Montero centrarase no epistolario con Luís Seoane... "Quixemos facer unha especie de simposio para tratar a figura de Del Riego desde distintas disciplinas", comenta Henrique Monteagudo en conversa con Nós Diario. "Tamén influíu o feito de que a sede da Academia está en obras; a colaboración coa USC permitiunos encher de contido o que, en principo, é un curso de verán". O programa é ambicioso e trata de combinar todas as facetas do traballo de Del Riego, malia as súas obras constituír un corpus case inabarcábel. "Hai que ter en conta que este é un Día das Letras que esixe unha mirada diferente", explica o director da Sección de Historia da RAG e catedrático emérito da USC, Ramón Villares, a este xornal. "Del Riego non é estrictamente un literato, aínda que tamén teña obra literaria no seu haber. Ademais el era un xornalista, un editor, un organizador... O seu traballo desenvólvese en tantas frontes que resulta difícil percibir o conxunto. E mesmo existe unha boa parte da súa obra que aínda está por sistematizar, como a gran cantidade de artigos que publicou na prensa americana, especialmente a de Bos Aires". Nese sentido, Monteagudo cre que "a dimensión americana da cultura galega está moi esquecida e pouco valorada. Non sei se polo desexo de esquecer o trauma que significou o exilio, pero a realidade é que o país vive, en xeral, alleo a aquel mundo que tanta relevancia tivo para a subsistencia da cultura galega". A iconoclastia de Don Paco: a relación cos grandes vultos da cultura Un activista infatigábel En todo caso, a obra de Del Riego dispárase en todas as direccións, como o propio programa das xornadas deixa ver. A intensa actividade epistolar que sostivo será analizada por unha mesa constituída por Dolores Vilavedra, o propio Henrique Monteagudo e Patricia Arias Chachero, encargada da edición do epistolario entre o autor e Otero Pedrayo. Mais tamén se tocarán temas como a relación entre memoria, ensaio e paisaxe -noutra mesa redonda na que participarán a académica de número María López Sández, a catedrática emérita da Universidade de Vigo Camiño Noia, o académico correspondente Ramón Nicolás e o director da Fundación Penzol, Xosé Manuel Soutullo; ou o papel xogado dentro do grupo Galaxia, con contribucións do profesor de Filosofía da USC Xosé Luís Pastoriza, o investigador do ILG e secretario do curso de verán, Álex Alonso Nogueira, e o catedrático da Universidade de Vigo Xosé Manuel Dasilva. "Don Paco, no seu epistolario, sempre se queixa de que non ten un minuto de respiro, de que está constantemente ocupado organizando, escribindo ou contestando cartas, redactando artigos, revisando orixinais popios ou alleos...", afirma Villares. "Foi un activista que dedicou todo o seu tempo ao que el chamaba a causa, que non era outra cousa que a supervivencia da cultura galega, a conservación do traballo que se fixera nas primeiras décadas do século por parte das Irmandades, do Partido Galeguista e de tantos outros na recuperación e dignificación da identidade galega". "O certo é que este ano saíron moitas cousas á luz", comenta Monteagudo, "pero aínda así segue sorprendendo a cantidade de traballo que logrou sacar adiante. El non era unha persoa moi dada a darlle publicidade ao seu labor, máis tivo unha vida moi produtiva e moi longa, e agora atopamos un volume de escritos, publicacións, notas... asombroso. Claro, el era arquivista e gardábao todo. Afortunadamente tamén foi un gran memorialista, e deixou moitas pistas para comezar a entender todo ese traballo". Por outra biografía de Francisco Fernández del Riego Enlace con América Sobre o que non cabe dúbida ningunha é sobre o papel central que xogou na relación entre a diáspora americana e o exilio interior, e na custodia do herdo do galeguismo histórico. "Hai que decatarse de que el comeza sendo un líder da Compostela Universitaria da II república e acaba converténdose, durante décadas, nunha figura central da eesistencia cultural. Seguindo os seus pasos temos un retrato completísimo da traxectoria da cultura galega desde a década de 1930 até o século XXI", subliña Monteagudo. "Houbo outras figuras que xogaron un papel semellante ao del", matiza Villares, "como Isaac Díaz Pardo ou Luís Seoane. Mais el vivía diso, do seu traballo de arquivista, de editor... E iso propiciou que quedase moita maior constancia de cada un dos pasos que daba, de que podamos rastrexar con maior ou menor dificultade o seu percorrido. E, desde logo, podemos constatar que foi un activista incansábel até o último día da súa vida. Del Riego na Editorial Galaxia: construír un universo galeguista a través da cultura