Falsos argumentos no relato cultural e lingüístico

Esta semana, a escritora Susana Martín Gijón abriu un debate no Twitter (cando escribo estas liñas, borrara o fío e os comentarios que o acompañaban) porque se sentiu agraviada por unha situación que viviu como convidada a participar nunha mesa na Selic (Semana do Libro de Compostela). Houbo varias persoas que só se dirixiron a ela en galego (e que se negaron a cambiar de lingua) e non se sentiu apoiada pola organización na súa petición de que a lingua da súa mesa fose o castelán. Poderiamos debater sobre se son axeitadas ou non as formas que indicou que tiveron con ela a propia feira e diversas persoas, ou sobre se a organización debeu advertila sobre como se iría proceder en relación coa lingua. Sensibilidade Porén, non calquera persoa se sente cómoda obrigando a todo o mundo a mudar de lingua pola propia incapacidade de comprender o idioma predominante nun contexto concreto. Que haxa que mudar de lingua por ti implica varias cousas. Entre os argumentos que daba a escritora para explicar o seu malestar estaba o da educación. Polo visto, só podemos ser educadas as persoas galegofalantes cando renunciamos á nosa lingua, nunca unha persoa que non sabe falar galego e decida non impor a súa lingua ao resto. No fío, a autora aludía a "quererse entender y no imponer", mais non é consciente de que isto pode ser igual de desexábel nas dúas direccións. Alén diso, Martín Gijón estaba participando nunha feira do libro nun país cunha situación sociolingüística delicada, por resumir a situación de xeito rápido. É unha mágoa, e sinto que esta escritora se sentira incómoda, mais ningunha persoa con sensibilidade polas linguas, que poderiamos presupor de alguén que se dedica ás letras, debería pasar por riba do contexto sociolingüístico do lugar que visita. É máis, quen teña unha mínima preocupación polas culturas e polas linguas podería sentirse agradecida por poder coñecer mellor esa situación e ter a ocasión de contribuír a divulgala, ademais de facilitar o traballo de quen se esforza por promover a lingua galega no sector do libro. Facer outra cousa implica colocar no mesmo plano unha situación particular e o contexto de toda unha lingua e un pobo. As linguas serven para comunicarse, de feito, todas as persoas presentes na feira, menos Susana Martín Gijón, podían entenderse en galego Insistir en que as linguas serven para comunicarse tamén é destacábel. O galego tamén serve para iso: de feito, todas as persoas presentes na feira, menos ela, podían comunicarse e entenderse en galego. Ás veces, só se precisa un pouco de vontade. Se non hai esa vontade, a conclusión é que hai unhas linguas mellores e outras peores, unhas máis válidas ou máis importantes ca as outras por ser máis maioritarias, por exemplo. Se o mundo funcionase así, polo argumento de que só debe prevalecer o maioritario, moitas culturas estarían perdidas. Este discurso pode encaixar ben co revival, promovido polo Partido Popular de Feijóo, do debate sobre o que significa "lingua propia", que o único que pretende é cuestionar a lexitimidade desta denominación para as linguas cooficiais no Estado. O Partido Popular, durante a presidencia de Pablo Casado, presentou un recurso para emendar a referencia á lingua propia na lexislación educativa, por non incluír o castelán nesta denominación. Lingua e cultura Todo isto coincide cun debate, máis ou menos velado, sobre a pertinencia de apoiar publicamente a cultura menos maioritaria, e coincide tamén co momento no que o presidente do Partido Popular español fai a moi significativa escolla de colocar a escritora Marta Rivera de la Cruz nun lugar predominante da súa candidatura ás eleccións xerais. Rivera, que tamén foi deputada por Ciudadanos, apoiou publicamente as teses de Galicia Bilingüe e fixo bandeira do seu uso do castelán na súa escrita. Non esquecemos que Feijóo se apoiou neste grupos contra a lingua galega na época da súa chegada á Xunta en 2009. Galicia Bilingüe levaba o delito no nome, chamando polo bilingüismo cando, na práctica, as súas reclamacións unicamente tiñan que ver cunha suposta presenza excesiva da lingua galega. Finalmente, os integrantes desta formación saíron do armario, declarando as súas verdadeiras intencións, ao integrárense no colectivo Hablemos Español. Parece que, por desgraza, seguimos precisando argumentar e defender o máis básico, ademais de termos que aturar que se cuestione a lexitimidade ou pertinencia de todo o que representa a nosa identidade e a nosa cultura.