Martín Romero e as aves contra o capitalismo: novo premio Goya para a animación galega

Os dous Goya que recibiu o cinema galego nesta última edición dos premios confirman a madurez da industria cinematográfica galega, non só desde o punto de vista da creatividade, senón tamén da capacidade estratéxica para proxectarse fóra. Os dous galardóns póñenlle o ramo a un ano no que a Concha de Ouro a O corno no Festival de Donosti e o premio a Samsara na Berlinale consolidaron o celuloide galego dentro da elite dos festivais internacionais. Dentro desa liña ascendente, o cinema de animación segue a dar pasos que o afianzan como unha das ramas de maior potencialidade. To Bird or Not To Bird, de Martín Romero, Goya á Mellor Curtametraxe de Animación, é o último elo nunha cadea de logros que vai abrindo paso a un xénero que non sempre ten a visibilidade que merece. A película de Romero leva ás pantallas unha dura mirada sobre a sociedade contemporánea empregando o mundo das aves como vehículo para despregar a súa crítica ao capitalismo. "Realmente, a idea xurdiu a partir dun encargo, das ilustracións para un libro infantil sobre aves", explica Martín Romero en conversa con Nós Diario. "A medida que ía facendo as ilustracións, ían ocorréndoseme ideas e historias protagonizadas por paxaros que ía apuntando nun caderno. Iso quedou parado durante algún tempo, pero cando volvín sobre aquelas notas, decateime de que había un tema común que era, precisamente, esa crítica a certos aspectos do capitalismo moderno. Foi entón cando vin que existía a posibilidade de elaborar un guión e cando empecei a traballar nun relato que englobase algunhas daquelas ideas". O contraste entre a beleza e a amabilidade do mundo das aves -que Romero xa tratara en traballos como as ilustracións para o libro de Silvana D'Angelo ¿Cómo se visten los pájaros?- e a dureza da historia, contribúe a incrementar o ton case apocalíptico do relato. "A amabilidade pode vir da miña forma de debuxar, que tende a redondear as formas, de non buscar demasiadas arestas. Pero aquí a historia é declaradamente desesperanzadora, coa intención de trasladar unha mensaxe non só crítica, senón incluso de advertencia de como está indo o mundo", declara. E a escolla do branco e negro enfatiza aínda máis esa admonición, subvertendo a asociación case automática que facemos entre o mundo das aves e a riqueza de colorido. "O branco e negro escollino despois de facer moitas probas e de comprobar que a cor desvirtuaba un pouco a mensaxe. Ademais, dáballe á curta unha poética diferente que lle outorgaba un carácter máis intemporal". Premios Goya: O audiovisual galego suma dous novos galardóns Un creador versátil Martín Romero leva anos combinando a ilustración, a banda deseñada e o cinema de animación, dando probas dunha versatilidade que lle permite por igual crear personaxes infantís, cálidos e desbordantes de imaxinación (o Uxío co que gañou o Premio Castelao de Banda Deseñada en 2019) ou argallar fábulas tan terroríficas como a que se desenvolve en To Bird or Not To Bird, sempre cun humor negro que lle outorga unidade á súa obra. "En canto ao humor, creo que é algo que sempre está presente, mesmo que haxa xente que non sexa quen de aprecialo. As tres disciplinas -ilustración, banda deseñada e cinema-, sendo diferentes, teñen as suficientes cousas en común como para non estabelecer muros entre elas. Eu empecei tarde na ilustración, con máis de vinte anos. De pequeno gustábame moito debuxar, pero deixei de facelo ao entrar no instituto. Ao retomalo, comecei a formarme estudando Ilustración en Barcelona e, a medida que ía conseguindo encargos profesionais, fun entrando en contacto coa banda deseñada e atrevéndome a entrar nese outro mundo". E con éxito. Romero logrou unha bolsa para unha residencia na prestixiosa Maison des Auteurs de Angoulême (Francia) e, grazas a aquela estancia, rematou o seu primeiro cómic longo e conseguiu entrar no mercado francés e publicar no país galo todos os álbums que foi creando desde aquela. "Os libros que fun publicando en Francia foron tendo boa acollida e trátase, como dis, dun mercado moi dinámico", matiza. Máis tarde, e tamén como consecuencia de traballos de encarga -por exemplo, debuxando fondos para filmes de Alberto Vázquez- foi aprendendo como se desenvolvían os procesos na animación -"que son máis longos e máis complicados que os da banda deseñada", matiza- e, en 2017 rematou a súa primeira curta: The Night, baseada nun dos seus cómics. "O certo é que estou cómodo alternando traballos nas tres disciplinas e combinando encargos con proxectos creativos máis persoais", confesa. "Para vivir exclusivamente da creación é preciso gastar moitas enerxías en estar sempre na roda, en xerar proxectos novos constantemente. E a recompensa, visto en termos financeiros, tampouco é terribelmente atractiva, así que prefiro manterme nesta dinámica que, ademais, dáme máis liberdade á hora de crear obras máis persoais". O audiovisual galego madura malia a escasa implicación da Xunta de Galiza Un esforzo de varias xeracións Martín Romero móstrase agradecido e feliz "por todas as persoas que participaron no proxecto, porque o cinema é sempre un traballo colectivo", di con modestia. "En realidade, si que vexo que o cinema galego está avanzando moito. E non só o cinema, tamén o vexo no mundo da ilustración e da banda deseñada. Non sabería dicir cal é a razón, pero imaxino que a aposta que fixeron as persoas dun par de xeracións de creadores e creadoras, está sendo recollida por xente máis nova -que hai moita e con moitos traballos interesantes- que ten un acceso máis doado aos medios e que facilita que a proxección exterior do traballo xa non sexa vista como algo inalcanzábel" remata o director. O soño da sultana O papel de Chelo Loureiro Dentro da equipa de To Bird or Not to Bird, destaca a figura de Chelo Loureiro -que xa recolleu dous premios Goya: á Mellor Curta Animada pola obra Decorado, en 2017, e á Mellor Longametraxe de Animación por Valentina, que ela mesma dirixiu, en 2022. "Xa levamos traballando xuntos un tempo", di Romero, "e sempre é unha garantía. É unha persoa que entende moi ben o teu proxecto e que sabe poñer os mellores medios ao servizo da idea que o move. Xunto co produtor Iván Miñambre son un bo exemplo do que falabamos antes: a experiencia posta ao servizo dun mellor traballo".