Claves narrativas da nosa identidade

Entre a morea de imaxes, poses e perspectivas que a sociedade do capitalismo abouxante constrúe, na vertixe mediática da caducidade e da inmediatez dos bens de consumo, cómpre acougar perante o imperecedoiro estímulo do papel escrito. Serenar pulso e impulso coa lectura dunha serie de propostas narrativas que deitan luz sobre aspectos operantes da nosa realidade. Reparemos, logo, nestes títulos: Tecendo redes, de Irene Rega; Caixa B, de Jorge Emilio Bóveda; Ninguén contará a verdade, de Pedro Feijoo; Ao sur da liberdade, de Xosé Henrique Costas. Relacións de poder Valéndose de tramas detectivescas, no primeiro asistimos a unha evidente inferioridade da condición da muller, reflectida na fraxilidade que desvela o matinar da protagonista: "Seguro que emitirá sinais contraditorios, que expresara a súa boa disposición dalgún xeito. Estaba segura de que ela non se lle insinuara? Non ía con demasiada pouca roupa? Sorría demasiado? Coqueteara con el? Dixéralle claramente que non quería nada? Un home non podía resistirse, a un home non podías dicirlle que si e logo negarte, un home ten as súas necesidades". Mentres que, no segundo, a base de enxergar a mesquindade e o pailanismo dende a ironía mordaz da voz narrativa, sublíñase a importancia dun escenario que se converte en elemento relevante da trama: "Aquilo era Sanvento, retiro da podente sociedade da Auria e tamén retiro de adiñeiradas familias castizas e castelás que competían tacitamente sobre as súas posibilidades financeiras, e se revolvían no bulleiro dos seus logros económicos en bailes de máscaras evidentes nos que a envexa levaba a voz cantante ata tal punto que sempre era coroada raíña". Cómpre acougar perante o imperecedoiro estímulo do papel escrito Pola súa banda, Pedro Feijoo sitúa o lectorado perante o espello dunha crúa paisaxe actual dominada por poderes e contrapoderes fácticos que crean o espellismo dunha realidade virtual paralela. Para que non sexamos quen de albiscar as inmensas maquinacións, conspiracións, extorsións e brutalidades de todo tipo exercidas dende o inmutábel grupo de poder –político, económico, mediático–. E cuxo único fin é o de que sigan (des)mandando os de sempre. E aquí dáse a circunstancia de que, nun oculto escenario de corrupción estrutural, a vulnerabilidade dunha muller –neste caso– vai operar como desencadeante da trama: "Cando en novembro daquel mesmo ano Marosa tentou publicar unha reportaxe na cal, entre outras cousas, denunciaba que o número de falecidos durante as dúas primeiras ondas da pandemia sería considerablemente máis elevado ca o ofrecido pola Consellería de Política Social, desvelando así que a Xunta estaría falseando as cifras e ocultando información co fin de enxalzar a xestión de Armengol, Carla Pérez Guerra non dubidou en manobrar canto fose necesario xa non para frear a publicación da reportaxe senón, ademais, para facer rodar a cabeza da xornalista". Pasado medieval E así chegamos ao coñecido ámbito da falsificación da historia. Abordado, neste último título, no presente mentres que a obra de Xosé Henrique Costas afunde as súas raíces no pasado medieval. Ofrecéndose a lectura dunha historia propia negada, ocultada ou manipulada e que traballos de carácter historiográfico ou literario se afanan por botar á luz. É a primeira entrega dunha proxectada triloxía que parte do inicio do noso romance, o galego medieval, aquí denominado galaicorromán. Unha acción novelada que se vale como estratexia narrativa duns usos lingüísticos específicos e que retrotrae o marco temporal aos séculos VIII e IX. A ambientación á que nos irá conducindo a acción é o espazo analizado por este sociolingüista en traballos anteriores. Como é o caso do volume O valego. As falas de orixe galega do Val do Ellas (Cáceres-Estremadura) ao que corresponde a seguinte cita: "O valego é o resultado lingüístico actual do repoboamento deste val e zonas veciñas entre 1188 e 1230 en tempos do rei Afonso Fernández de Galicia, o noso Afonso VIII, o mesmo Alfonso IX da manipulada cronoloxía imperial española". Unha repoboación, ao abeiro das contendas que naquela altura tiñan lugar, levada a cabo sobre todo con persoas da zona suroriental do dominio lingüístico galego. Nuns lugares ben afastados de Galiza onde, na actualidade, teñen como sinais de fachenda e de riqueza os seus usos lingüísticos específicos. Por iso que é ben termos presente o texto do escritor checo Milan Kundera que serve de portaleira de acceso deste último libro: "Para liquidar as nacións o primeiro que se fai é quitarlles a memoria".