A biografía que non escribirei

Levo publicados trinta e algúns libros mais teño tamén unha colección de libros fantasma, "os libros que xa nunca escribirei". Son varios e van aumentando cos anos, algúns romances e libros de ficcións, algúns ensaios, obras teatrais... Proxectos empezados e interrompidos. Hai un que me arde por ler e que tampouco escribirei e vexo que tampouco poderei ler, unha biografía seria de Ramón Piñeiro, pois merécea. E dirán, "e se sacas agora un libro sobre a figura de Ana Pontón non che merece logo interese escribir o libro de Piñeiro?". A explicación é doada, unha biografía de Piñeiro serve para comprender o noso presente, o libro sobre Pontón é un instrumento que quere axudar a mudalo. E eu ando ás présas, quero ver algunha mudanza no que teña de vida, que xa abonda de miserias. Unha biografía digna de Piñeiro pediría un traballo científico con obxectividade, liberdade intelectual e unha dose de coraxe Coraxe Téñense publicado libros sobre a súa figura que son gabanzas mais unha biografía digna pediría un traballo científico con obxectividade e, alén diso, liberdade intelectual e unha dose de coraxe. Porque para deitar luz sobre unha traxectoria e unha estratexia que acompañou politicamente e lexitimou o actual estado e cousas na autonomía hai que estar libre de medo ás institucións políticas e culturais existentes e aos equipos que as controlan, hai que escribir dende fóra do "piñeirismo" institucional e ideolóxico. E non vai ser a editorial Galaxia a que o publique. Hai uns días nunha xuntanza un amigo preguntoume: "Como é posíbel que Piñeiro, que era case un mozo entón, puido vencer a Castelao, un home maior e respectado?". A resposta é complexa mais non confusa. Piñeiro era efectivamente un home novo, con toda a súa enerxía, e con talante de conspirador e ese é un poder importante. Este trazo de axente "liberado", dedicado exclusivamente á conspiración, e o propio carácter intrépido e ambicioso do personaxe son decisivos. A imaxe que Piñeiro e os seus epígonos transmitiron del era a dun home ancián, ignorando que non sempre foi ancián e que para coñecer o ancián hai que saber quen foi o mozo. A imaxe legada de Piñeiro Legáronnos unha imaxe de discreto, érao, e de home sen ambición particular, entendo que polo contrario era un home moi ambicioso e dominado por unha "hybris" que o fixo verse como un líder histórico entre unha xeración de homes vencidos. O seu carácter e a realidade da súa estratexia resumiuna nunha máxima da guerra de posicións, e cito ao propio Piñeiro: "Posición que abandonas, ocúpaa o inimigo". E conforme a esa estratexia actuou e venceu. E, o que é decisivo, Castelao representaba aos que estaban xa vencidos polos fascistas e que non serían rescatados, e polo contrario traizoados, polos "aliados". Castelao era o exilio condenado á extinción e Piñeiro estaba da man dos británicos. A resistencia, a nosa guerrilla, e o exilio perderon, e Franco, co asentimento dos británicos primeiro e os norteamericanos despois, venceu. Vencer a Castelao Esa é a explicación de por que Piñeiro venceu a Castelao, non hai outra. Caso de que os "aliados" tivesen desembarcado na Península, concretamente nas nosas rías, e liquidasen o réxime dos xenerais sublevados terían deixado no seu lugar algún tipo de sistema democrático, nese caso Piñeiro e a súa vía non tería un lugar claro e Castelao e o Consello da Galiza terían volto do exilio e crearían aquí institucións propias. O libro Piñeiro contra Castelao. Castelao contra Piñeiro de Xoán Carlos Garrido Couceiro (Editorial A Nosa Terra, 2009) documenta perfectamente ese enfrontamento no que Piñeiro, da man dos servizos secretos británicos, vence a posición de Castelao e inicia a liquidación do galeguismo republicano, mesmo no interior. Enténdase que non fago un xuízo de valor sobre o fondo da intencionalidade de Piñeiro. Sen dúbida el, ademais da arrogancia e a violencia de home novo que derroca ao vello, cousa que se documenta ben nese libro, pretende a continuidade dunha certa idea de Galiza. E pensa que o futuro está da man dun poder imperial que pode domesticar a Franco e os seus xenerais. E acertou, apostou polos que gañaron. Mais hai todo un relato que non está feito dos debates e as actuacións para ir apartando todo galeguismo republicano primeiro, ir ocupando as entidades galeguistas existentes e conseguir posteriormente que a súa estratexia avalase as novas institucións autonómicas e a súa ideoloxía enchoupase e lexitimase esta vida pública. Alguén con oficio, tempo e valor debera contarnos esa historia.