Arturo e o retrovisor

Un destes días, Mateo chegou convencido de que xa atopara resposta ao dilema do ovo e a galiña: o ovo. Argumentou a súa postura e empregou varias veces o substantivo ciencia como mostra de solidez argumental. Xa sabemos que o método científico outorga veracidade a toda hipótese canta se pode contrastar. Falounos algo dun galo e de que os estudosos na materia aseveraban que o primeiro ovo foi así como espontáneo. Rimos con el porque xa sabemos que todo canto non se pode explicar emprega o fenómeno da espontaneidade. Ou mellor, todo canto Mateo e os que estamos con el, non somos quen de respostar. O ovo, coma Deus, aparece non sabe unha como. Este mozo cursa 4º da ESO e o tema manteno ocupado desde hai tempo. Os demais rapaces ollaron para el con xesto de estrañeza uns, e de incredulidade, outros. Pedímoslle que cando soubera algo máis –ou algo mellor– sobre o asunto, nos mantivese informados. Escolas e colexios Antes dos colexios, existiron as escolas. Aquelas casas particulares onde os nenos e as nenas, por separado, aprendían, sobre todo, a ler, a escribir e a realizar as operacións de cálculo básicas para a vida. O nome administrativo era o de escolas públicas de instrución primaria. O nome entre o pobo variaba algo máis. A falta de recursos económicos, tanto das administracións locais coma dos proxenitores do alumnado, determinaban, sen lugar a dúbida, a vida da rapazada. O absentismo escolar foi unha constante así como o abandono prematuro da formación a prol do traballo non necesariamente remunerado ou de casamentos adolescentes case infantís. A educación pasou de ser unha mestura entre un luxo para uns e unha perda de tempo para outros, a un dereito fundamental das crianzas O pasado ano gran parte dos colexios do país celebraron o seu cincuenta aniversario. No ano 1972 a escolarización e a preocupación pola alfabetización da poboación deu un salto fundamental. Precisábanse lugares regrados nos que atender unha masa social na procura de formación académica que garantise o dereito ao ensino e, en certo modo, a posibilidade de controlar desde un só foco de acción, a toda esa poboación estudantil. Todas as idades agrupadas nun mesmo centro sen segregación, en principio, por sexos, algo que si acontecía na maioría das escolas das que vimos de falar. Os patios do recreo pasaron de ser hortas e galiñeiros a superficies cementadas; e a educación, coma un dereito de todos e todas e non un privilexio duns poucos, calou nunha sociedade eminentemente dedicada ao sector primario e con necesidade de inxente man de obra. A escola garantía un horario de funcionamento, unhas normas e unhas posibles consecuencias para proxenitores e alumnado que non cumprira coas regras. A educación pasou de ser unha mestura entre un luxo para uns e unha perda de tempo para outros, a un dereito fundamental que os nenos, polo feito de selo, tiñan. Ensino público en Bueu Estes días verá a luz o libro A escola pública en Bueu. O ensino primario, escrito polo mestre e investigador, Arturo Sánchez Cidrás e publicado polo Concello de Bueu. Un percorrido minucioso e exhaustivo pola historia da educación pública en Bueu, que, de seguro será moi similar á das tantas escolas e colexios do país. Trátase pois non só dun estudo sociolóxico senón tamén antropolóxico extrapolable a outras zonas, iso si, sen o verniz melancólico de topónimos e antropónimos que, de seguro, respirará a veciñanza de Bueu cando o lea. Este libro convértese pois, nese retrovisor que nos permitirá coñecer as escolas e os colexios que formaron a ducias de xeracións, entender o por que de eivas e prexuízos aínda presentes hoxe en día e, de seguro, nos achegará a unha visión máis humana do mundo da ensinanza tan ensarillado ultimamente na burocracia da xustificación, dos estándares e de asuntos varios. Permitiranos entender a evolución do papel docente desde entón ata a actualidade, do seu esforzo intelectual, do seu avance. Será unha porta aberta ao futuro. Ler como acto consciente para ter presente un pasado que non se debe repetir. O da segregación, o da violencia, o dos abusos, o da frustración e a marxinalización. Un libro pois, necesario e luminoso. Mateo andará agora mesmo ás voltas por Valencia na excursión de fin de curso. Vai ir á Cidade das Artes e das Ciencias. Hai tempo que a escola mudou e con ela o conto. Xa lle dixemos que se atopa algún científico que lle pregunte polo do ovo. Sería unha mágoa perder a oportunidade de desterrar, definitivamente, o argumento da espontaneidade. Aínda que a min, debo recoñecer, que me daría moita pena renunciar a ilusión que me xera crer na maxia.