Antón Patiño e Lemos unen arte, poesía e cinema

Lemos foi esta sexta feira escenario de tres actividades organizadas polo artista monfortino Antón Patiño. Unha iniciativa, decorrida no Ateneo de Monforte, na que a súa obra e figura foi nexo de unión dun programa no que literatura, arte e audiovisual se mesturaron a través da presentación do Libro dos Lugares 2, do poemario Caosmos e do filme ML-AP. Así, a poeta e ensaísta Olga Novo, o escritor Alberto Avendaño e o cineasta Lois Patiño foron os encargados de guiar unha xornada de intensa actividade cultural. A tardiña abriuna Olga Novo, nada na Pobra do Brollón e vinculada a Monforte (ambas as localidades na comarca de Lemos) a través da súa actividade docente. A poeta foi a encargada de presentar o Libro dos Lugares 2 de Antón Patiño, unha obra cunha primeira parte nada no ano 2017 da man da editorial Elvira e na que se reflexiona sobre o espazo a través dunha mestura de xéneros nos que conviven ensaio, poesía, crónica, narrativa... Nesta primeira parte, o responsábel de redactar o limiar foi o escritor e xornalista Manuel Rivas, mais xa en 2020 apareceu en escena o Libro dos Lugares 2, con Estíbaliz Espinosa como prologuista e tamén editado por Elvira. Estas dúas partes constitúen un todo que leva a unha viaxe entre os lugares físicos e metafóricos. Unha obra que Antón Patiño describe en declaracións a Nós Diario como “unha ollada ao mundo desde a Galiza nun xogo entre espazos e tempos”. Así, o escritor asegura que “a paisaxe, as indagacións narrativas e as referencias a outros autores” son algúns dos elementos que configuran un proxecto editorial no que se reflexiona arredor de conceptos como o da postpaisaxe, definíndoo como “a paisaxe despois da pegada corrosiva que deixa na natureza o desenvolvemento económico”. Unha natureza moi presente nun libro que, ademais, ten algo de “memoria, de confesional ou de diario”. Máis alá da escrita Mantendo presente que o Libro dos Lugares é unha obra en proceso da que Patiño agarda seguir publicando máis partes, o artista monfortino destaca a visión de Olga Novo sobre este libro, subliñando a sorte de contar coa colaboración nas súas presentacións de “mulleres moi significativas e grandes creadoras como Rexina Vega, Rosa Enríquez, ou Estíbaliz Espinosa”. Novo, pola súa parte, referiuse á presentación desta sexta feira como unha "conta pendente", explicando que foi a pandemia a que adiou unha actividade proposta desde había tempo. Así, nunha reflexión sobra a obra de Patiño, a poeta asegura en declaracións a Nós Diario que “este Libro dos Lugares é, precisamente, un lugar de encontro no que dialogo con Patiño e coa cultura universal de referentes en común”, definindo os lugares como “illas de resistencia formadas de beleza, luz e poesía profunda entendida nun sentido amplo”. Para Olga Novo, este é “moitos libros en un” e nel prodúcese “a fluencia e confluencia de moitos temas, perspectivas e referentes culturais diversos”. Alberto Avendaño; xornalista vigués, escritor e un dos socios fundadores do Grupo de Comunicación Poética Rompente, foi o responsábel de presentar Caosmos, tamén da editorial Elvira. Un poemario escrito por el mesmo con imaxes e grafismos de Antón Patiño e no que ilustración e palabra se unen no paradoxo do cosmos e o caos. O libro, nado en 2022, atopa xa no seu título unha referencia á exposición homónima do Centro Galego de Arte Contemporánea. Unha mostra a través da que se procuraba unha aproximación á traxectoria de Patiño e na que se buscaba abranguer diferentes etapas da súa obra plástica e artística. O Caosmos é, así, un libro que mestura disciplinas e no que Patiño afirma que a unión entre imaxe e palabra é “frenética”, chegando a asegurar que este libro funciona como “un sismógrafo que rexistra o epicentro da desfeita do mundo e de como vai mudando a realidade”. Sendo aínda máis específico, Patiño describe esta obra como “unha mestura entre un libro visual e os recursos propiamente literarios ou narrativos”, pondo en valor a forma de reflectir “a incerteza dunha realidade contemporánea na que non se sabe moi ben onde están os límites”. A sétima arte Finalmente, a xornada fechouna Lois Patiño coa súa curta documental ML-AP, unha película dedicada aos seus pais que naceu ao abeiro da invitación do organismo Performa a participar no proxecto Visións Inéditas, unha iniciativa coa que se pretendía unha aproximación a lugares, persoas ou experiencias que puideran axudar a revalorizar o patrimonio natural e cultural da Galiza. Neste caso, Lois Patiño achegouse á figura artística e persoal dos seus pais, a artista Menchu Lamas e o tamén artista Antón Patiño, nunha peza audiovisual na que o vigués procurou un retrato da súa familia no que prima a intimidade. O cineasta creou esta obra en 2021, empregando por primeira vez unha cámara Súper 8 e conseguindo con isto unha imaxe nostálxica a través da que entrar na casa familiar dos pintores. Así, no que el define como unha carta de amor á súa nai e ao seu pai, a peza transcorre na casa familiar de Alcabre (Vigo) e nela unha imaxe granulada envolve a acción, conseguindo, en palabras de Antón Patiño, “texturas e atmosferas”, destacando a “distancia desde a mirada visual” e a “aportación dunha escolma de fotografías dos albumes familiares”. Créase con isto unha achega persoal na que a nai e o pai do cineasta aparecen facendo algúns traballos, pintando, lendo... A produción da actividade artística e a figura de Antón Patiño son os nexos de unión que conectan estas tres actividades baixo o teito do Ateneo de Monforte. Nunha xornada na que se mesturou cinema e literatura, resultou salientábel este elemento de cohesión. Sobre todo tendo en conta que na traxectoria de Antón Patiño non deixa de impresionar a conxugación entre palabra e imaxe. Entre as súas claves estéticas destacan tamén os elementos antagónicos, algo presente en conceptos como o de Caosmos. Unha terra que inspira a arte Monforte, cidade natal do pintor e escritor Antón Patiño, é un dos espazos presentes no Libro dos Lugares. Así, esta referencia ao territorio dota de especial interese a presentación. Para Antón, isto resulta máis importante se cabe ao considerar que “os procesos de creación artística e literaria sempre van á procura dos demais”. A pesar de todo, o escritor estima que “pasado o tempo, o que define unha paisaxe xa non é o mesmo” e asegura que un territorio cunha “memoria cultural tan viva, precisa de actividades como esta e outras para darlle a ese pouso cultural contacto cos elementos do presente”.