Opinión

Historia e memoria da vitoria de Meirás

Quen me coñece ben, sabe que estudei Historia por vocación e non me arrepentín nin un só día. Tíveno claro desde os 15 anos. Se durante todo este tempo me tiveran dado unha moeda cada vez que alguén me preguntaba “E iso, para qué che serve?” hoxe sería millonaria. Venme isto á cabeza nestes derradeiros días de 2020 nos que o Pazo de Meirás acapara titulares, fotografías, entrevistas e horas de televisión. A Historia, en principio, serve para moitas cousas, a principal delas, comprender segundo Marc Bloch.
Escoitando a moitos e moitas, diríase que a capacidade de comprensión é precisamente o que falta cando se fala da devolución do Pazo de Meirás. Todo o mundo sabía o que había que facer, todos se apuntan o tanto. Defender o carácter público de Meirás está de moda, viste nas redes sociais, dá “caché” democrático mesmo a políticos tan faltos de ética e principios coma o presidente Núñez Feijóo. Saben que? Xa cheira. E cansa. Cansa moito.   

de algo estou orgullosa como historiadora especialista en Contemporánea é de que a miña disciplina teña servido para demostrar que o Pazo de Meirás foi espoliado e estaba ilegalmente en mans de Franco e os seus herdeiros. Non foi un agasallo, senón un roubo. Pero a historia da loita por devolver ao pobo galego este ben patrimonial, comeza moito antes. Ten nomes e apelidos. Os dos centos de galegos e galegas obrigadas a asinar a entrega das súas fincas para unilas ás terras de Meirás, por uns prezos que nunca se pagaron. Os de Abel López, alcalde nacionalista de Sada e Carlos Babío, concelleiro do BNG na mesma localidade e ademais historiador e descendente de persoas que perderon posesións pola forza para agasallar ao Caudillo. O de Manuel Pérez Lorenzo, tamén investigador que documentou con Babío todo o proceso na monumental obra Meirás: un pazo, un caudillo, un espolio. Os dos 19 de Meirás,  un conxunto de persoas militantes do BNG que no verán de 2017 despregaron unha pancarta simbólica nunha das torres do Pazo para pedir a devolución e que foron encausados pola xustiza. Eu, como moitas outras galegas e galegos asinei a petición pública para pedir o sobresemento desta causa.    

De feito, 2017 é unha data sinalada en todo este proceso, porque a partir dela todo se precipita. A Fundación Francisco Franco asumiu as visitas, obrigatorias tras declararse o Pazo Ben de Interese Cultural (BIC) e a Xunta outorgou unha subvención para favorecer este cometido. De novo, cartos públicos para garantir unha obriga legal. Ademáis, creouse a  Xunta Pro Devolución do Pazo de Meirás e comezaron a realizarse informes. Entre eles, o encargado polo Parlamento de Galicia a través da Consellería de Cultura, ao Comité de Expertos presidido por Xosé M. Núñez Seixas e no que tamén participou Emilio Grandío Seoane, ambos colegas e especialistas da Universidade de Santiago de Compostela. O acto de entrega da chave do Pazo á representante do Estado o pasado 10 de decembro, marca un fito histórico. 

A viaxe foi longa, penosa, chea de atrancos. Mais aínda non rematou. A historia do Pazo de Meirás escríbese agora cun punto e seguido. Os avogados da familia Franco xa anunciaron que presentarán recurso contra a orde que declara ao Estado o depositario provisional do pazo para poder retirar os “obxectos de uso persoal estrito” ou que, polas súas características, “non contribúen á importancia do pazo como BIC “e cuxa eliminación” non compromete os posibles usos finais “da propiedade no caso de que se confirme a sentenza que ordena a súa devolución ao Estado. 

O reto de que facer con Meirás é grande e corre o risco de deturparse baixo a máscara amable de Emilia Pardo Bazán, a primeira propietaria da casa. O verdadeiro punto e aparte chegará cando se deseñe un plan multidisciplinar para divulgar a historia do franquismo e da represión sobre a que se sustentou. Se me volven preguntar para que serve a Historia, direi que, cando se pon ao servizo da reparación das inxustizas, é un arma cargada de futuro.

Comentarios