As medias de Carmiña non eran de seda. Lémbroas da cor da lama, opacas e grosas, sobre as súas pernas miúdas que non eran de carne e ósos, senón ósos cubertos de pel. Non podo asegurar se levaba medias de compresión porque era moi vella e eu moi nova, pero si lembro con sorprendente nitidez o espectáculo que con elas nos ofrecía. Na porta da casa que coroaba o campo da feira, Carmiña arregazaba a saia e bailaba elevando a perna ao ceo, primeiro para un lado e despois para o outro. "Vén bailar Carmiña, / Carmiña, Carmela, / con zapato baixo / e media de seda". Cantábanlle miña avoa e a súa propia filla, e ela sorría e danzaba como se non existisen a severidade nin o decoro propios da época que lle tocara vivir. Exactamente como unha nena. Moito máis ca min.
A filla de Carmiña tamén miraba para a nai como quen mira unha crianza dando os seus primeiros pasos. Sorría con dozura, facíalle palmiñas, collíaa da man e apartáballe os fíos de pelo branco que lle viñan enriba da cara. Imaxinei que a peiteaba todos os días, que a bañaba, a vestía e a alimentaba coma a unha boneca, como eu facía coas miñas, e de pronto a escena de Carmiña e a súa filla pareceume unha alegoría da tenrura. Quizais Carmiña volvera ser nena e lograra deixar atrás todo o que lle arrebatara a inocencia. Talvez iso era posible e o meu medo a medrar tiña o seu antídoto de regresión na última etapa da vida. Se cadra, aquela octoxenaria coa que viviamos porta con porta era a proba e, ao mesmo tempo, o consolo dunha bioloxía irrefreable.
Penso en Carmiña mentres miro á miña avoa practicar caligrafía nun caderno Rubio. Agora ela ten algúns anos máis dos que tiña Carmiña naquelas tardes de verán e, con todo, é a primeira vez que a observo coma a unha alumna da escola da aldea. Coma a unha nena. Míroa mentres desexo que os exercicios de escritura lle traian lembranzas da súa nai aprendendo a tantas xeracións na escola rural, severa e estrita, pero cunha forte vocación social. Gústame imaxinar que se pensa a si mesma nun pupitre e que, de cando en vez, regresa ao tempo máis feliz. Gústame porque así esquece que agora xa non está Carmiña, nin a súa amiga Charo, nin o seu compañeiro de vida, nin os seus cuñados, nin os seus irmáns. Gústame que a avoa sexa outra vez unha nena. Miro á miña nai mentres mira para a súa. Penso se terei eu os mesmos ollos da filla de Carmiña.
