“A pesar de que a violencia contra as mulleres é universal, amiúdo se ignora ou se nega a súa existencia, cando non se considera un mero costume tradicional.” (Mineke Schipper)
A raíz da desaparición de Diana Quer, unha rapaza veraneante na Pobra do Caramiñal da que os medios xa se deron abondo eco como para que calquera lectora identifique, puidemos asistir a un espectáculo morboso e desafortunado que vén resultando xa clásico neste tipo de situacións. Porén, desta vez non me vou centrar na responsabilidade que os medios de comunicación de masas posúen con respecto a casos coma este, nin de como a cultura de masas potencia estereotipos e versións sesgadas dun dereito humano como é a información para alimentar o sistema social.
E aínda que defenderei sempre unha comunidade de mulleres concienciada, organizada e que teza redes de solidariedade co resto do xénero oprimido, non, tampouco vou falar da responsabilidade que teñen as mulleres perante estes casos porque (oh, sorpresa) non teñen ningunha.
Neste mundo de doada indignación, no que o paraíso moral se atopa á distancia dun click, ningunha ou case ningunha persoa no seu sano xuízo defendería unha violación a priori. Tampouco un secuestro. Nin a violencia machista. Nin o acoso. Pero.
Eis a problemática. Pero.
Certa xente normal, certa xente lectora de xornais, que ten Facebook, e traballo, e familia, e toma café polas mañás e podería ser o teu veciño, o teu amigo, o teu irmán
Nunha das miñas últimas incursións en Internet, ese monstro tan capaz de esconder como de elevar o máis escuro da natureza humana, tiven a mala sorte de topar cos comentarios que certa xente fixera ao raíz do caso de Diana nun coñecido xornal español. Certa xente normal, certa xente lectora de xornais, que ten Facebook, e traballo, e familia, e toma café polas mañás e podería ser o teu veciño, o teu amigo, o teu irmán. Timidamente, un grupo demasiado grande de persoas, non sen darlle certas voltas, achacaba esta desaparición a motivos como o atuendo da rapaza (“yo no llevaría unos pantalones tan cortos para salir por la noche”), o tipo de ocio que escolleu (“¿qué hace una chica sola por allí a las dos de la mañana?”) ou como reaccionou ante o suposto abuso que sufriu volvendo á súa casa (“si alguien la está acosando, ¿por qué avisa a una amiga y no a sus padres?”). E prefiro non seguir reproducindo citas case literais de lectores que, basicamente, acusaban a esta rapaza do que lle acontecería minutos máis tarde.
O máis lamentábel do asunto é que este tipo de comentarios non son illados. Ninguén defendería un secuestro a calquera prezo - por suposto -, pero.
Isto chámase cultura da violación. A cultura da violación, como todo o que implica a cultura, os usos, os costumes e as modas, constrúese como un espazo social de normalización no que esta cultura é a norma e, como tal, se naturaliza. Non estou falando de que o habitual ou o desexábel na nosa sociedade sexa que se viole ou se abuse por que si. Pero si de que a violación, ancorada nun costume patriarcal sistémico perigosamente asociado co capitalismo e reproducido na música, nos medios, nos productos de consumo (e, aínda máis terribelmente, en nós), atopa o seu subterfuxio para resultar o dobre de perigosa: pensamos que vivimos nunha sociedade xusta, segura, primermundista, pero despois hai unha festa e violamos a unha muller entre cinco. Porque aí hai relacións de poder. Relacións de poder xerarquizadas nas que o corpo se emprega como arma, na que o home ostenta privilexios: entre eles, o privilexio de agredir. O privilexio de decidir que está ben e que está mal. E se está mal, o privilexio do castigo.
A cultura da violación, como todo o que implica a cultura, os usos, os costumes e as modas, constrúese como un espazo social de normalización no que esta cultura é a norma e, como tal, se naturaliza
E para a cultura da violación como se vista a vítima, como se comporte, por onde camiñe ou as relacións que estableza poden facela máis ou menos susceptíbel de ser violada, acosada ou secuestrada, como se se tratase dunha enfermidade, como se tivésemos que tomar precaucións para non ser violadas, ou acosadas, ou secuestradas. E se non xa sabemos o que nos agarda. Coa diferenza de que esta enfermidade está unica e exclusivamente provocada por un grupo social: os homes. E por ende, si, pode ser evitada.
Chamo, por tanto, a atención aos meus lectores homes. Tamén aos meus colegas homes, aos meus amigos homes, aos meus familiares homes. Vouvos pedir que contedes cada vez que nos vosos espazos de socialización alguén mente a unha muller e o seu aspecto físico aludindo que “é para chamar a atención”; cada vez que alguén excuse unha agresión machista “porque é que...”; cada vez que alguén xulgue a unha muller pola súa sexualidade; cada vez que alguén continúe tentando achegarse a unha muller a pesar de que ela se negase. Logo ides contar cada vez que outro home, pertencente a ese espazo de socialización construído na cerna do patriarcado e a heteronorma, discuta estes comentarios ou accións, as evite ou destrúa.
E logo contádesme se vos deron os dedos das mans, ou se faltaban.
E logo contádesme que resulta máis difícil, se perder por un momento o privilexio, e sentirse incómodo, e saír do patrón establecido, e notar as miradas estrañadas dos colegas ou camiñar todas as noites cara casa pensando que se nos violan haberá algunha prenda, ou accesorio, ou algún amigo, ou algún baile, ou algún algo que constitúa un pero.
