Razóns para querer-Nós

Nós é unha palabra fermosa. Éo foneticamente, polo menos para min. E tamén polo seu significado. Sobre todo, se ese nós, ademais de sumarnos, súmase ao todo. Quizais por razóns como estas a palabra nós forma parte indisoluble da nosa historia, da nosa cultura, do noso mesmo ser. Nós foi o nome dunha revista dirixida por Vicente Risco, tamén da editorial que tivo á fronte Anxo Casal e do álbum de 49 estampas de Castelao. Agora tamén forma parte do nome deste medio no que escribo e do proxecto creado para lograr que a nosa lingua se asente con forza na sociedade e a economía dixitais da man da intelixencia artificial. O proxecto Nós está impulsado pola Xunta de Galicia e coordinado pola Universidade de Santiago de Compostela, a través do seu xa medio centenario Instituto da Lingua Galega (ILG) e do CiTIUS, un referente nacional e internacional de investigación en intelixencia artificial. Ademais, conta co apoio do Estado, a través do Perte Nova Economía da Lingua, nunha iniciativa que busca situar as linguas oficiais de España á vangarda das tecnoloxías intelixentes. Tecnoloxías lingüísticas Vivimos nun mundo de máquinas que falan, len, escoitan e escriben. E fano cada vez mellor e en máis ámbitos: buscadores, tradutores, asistentes virtuais, correctores ortográficos e gramaticais; resumidores automáticos; detectores de plaxio; xeradores de texto a partir de datos; recoñecedores de voz, que a converten en texto, e viceversa. Todas estas ferramentas parten das Tecnoloxías Lingüísticas (TL), o campo científico e tecnolóxico multidisciplinar que se ocupa de estudar e desenvolver sistemas capaces de procesar, analizar, producir e comprender as linguas humanas, xa sexan escritas, faladas ou xestuais. O proxecto Nós busca dotar o galego de recursos relacionados coa tecnoloxía, sacándoo do vagón de cola das linguas europeas O proxecto Nós busca dotar o galego de recursos relacionados con estas tecnoloxías, sacándoo do vagón de cola das linguas europeas. Segundo datos do informe ELE (European Language Equality Project), o galego estaba en 2022 á cola do conxunto de linguas cun soporte tecnolóxico fragmentado, só por diante daquelas linguas que carecen de soporte ou nas que este é débil (gaélico, islandés, serbio ou maltés, entre elas). O proxecto Nós dotará de recursos TL a terceiros, sexan estes as empresas, as administracións públicas ou investigadores. Busca sobre todo compilar e achegar recursos (corpus de texto e voz fundamentalmente) e desenvolver ferramentas de alta calidade (por exemplo, modelos multilingües xerais, tanto de voz como de texto, e outros específicos para tarefas concretas, como a tradución, ou en ámbitos concretos de actividade, como o da saúde ou o xurídico). Tamén pilotos tecnolóxicos e demostradores, como na transcrición de voz a texto, así como casos de uso (pensemos no subtitulado en tempo real, a modo de exemplo). En xeral todos estes recursos para o procesamento automático da lingua galega, tanto oral como escrita, serán distribuídos baixo licenzas libres, co fin de facilitar a súa difusión e alcanzar o maior impacto socioeconómico posible. Crear industria Ademais, Nós axudará a formar, atraer e reter talento no ámbito das tecnoloxías lingüísticas e a crear unha industria galega neste sector. Unha industria que non só acrecentará e atenderá o mercado de servizos, produtos e aplicacións tecnolóxicas en galego, senón en calquera outra lingua e para calquera outro lugar do mundo. Isto é moi importante tamén. Se as máquinas non falan galego, a nosa lingua terá un futuro complicado e ata a súa supervivencia se verá ameazada, e se non desenvolvemos unha industria potente en TL caeremos nunha dependencia tecnolóxica de enormes repercusións socioeconómicas. O impacto económico que están a ter as TL é moi grande, aínda que as cifras que se manexan oscilan moitísimo en función da fonte que as achega. Segundo MarketsandMarkets supuxeron 15.700 millóns de dólares en 2022, fronte aos 27.730 que estimou Grand View Research. Aínda máis espectaculares son as estimacións de futuro, que ELE se atreve a cifrar en máis de 340.000 millóns de dólares en 2030, e iso antes do balbordo causado pola irrupción de ChatGPT! O obxectivo principal de ELE é axudar a lograr a plena igualdade lingüística dixital en Europa para 2030. Parece un imposible, pero só tentalo recompensará o empeño. Ademais, non facelo será unha condena, quizais a morte, dun bo número de linguas do noso continente. Iso si, non sexamos ilusos, ninguén nos resolverá o problema. Ou nós ou a nada. Ademais, non lles parece que respectarnos e querernos a nós mesmos é unha boa razón, pode que a mellor, para querer-Nós?