Desinformación e a posverdade

A Oficina de Ciencia e Tecnoloxía do Congreso das e dos Deputados publicou, o pasado mes de decembro, un informe titulado Desinformación na era dixital. No seu resumo sinala que a desinformación constrúe relatos que substitúen a verdade por verosimilitude e mesturan contidos falsos e veraces. Apunta ademais que, para ter éxito, "non necesariamente necesita xerar falsas crenzas, é abondo con provocar confusión, desconfianza, dividir e amplificar nesgos e prexuízos. Persegue así cambios de fondo ou estruturais na esfera pública máis que resultados inmediatos sobre unha noticia falsa concreta". Sinala as redes sociais, servizos de mensaxería e grandes plataformas dixitais como lugares onde se facilita a proliferación deste tipo de informacións. Apunta o papel "decisivo" dos medios periodísticos "na amplificación da información falsa ou verdadeira que circula por internet e, por tanto, do seu impacto" e sinala tamén a súa perda de eficacia como freo a esta ameaza, por mor das súas "estruturas profesionais debilitadas" e a diminución da confianza que sobre eles deposita a poboación. Por iso, recollendo recomendacións da "comunidade experta" apela á "responsabilidade de todos os axentes, desde as institucións e actores políticos e informativos, até as grandes plataformas dixitais e comerciais, para non explotar a incerteza e a desinformación e incorporar, como moderadoras, medidas para freala". Quen protexe destes axentes? O problema adquire dimensións dramáticas cando se analiza o papel destes axentes: institucións, actores políticos e informativos e, moito máis, as grandes plataformas dixitais e comerciais, auténticos artífices da desinformación, ocultación, manipulación e terxiversación masiva da que é vítima a poboación no seu conxunto. A piques de se iniciar unha campaña electoral toda a engrenaxe comezou a funcionar hai semanas e eses axentes preséntanse, como nunca, como auténticos gabinetes de márketing do poder político ou, o que é o mesmo, do goberno. A lamentablemente famosa crise dos pellets confirma que todo vai valer como munición para desacreditar o contrario ou a contraria. A prensa en Galiza hai tempo que desertou do seu papel de informar, se se entende por informar non reproducir de forma acrítica comunicados oficiais emitidos por gabinetes de campaña, senón contrastar con outras fontes, documentarse e confirmar que a información que se vai publicar é real. A xestión da crise dos pellets no plano político espiu o Goberno galego pola súa incompetencia O mesmo ocorre cos medios públicos, TVG e Radio Galega, onde as e os xornalistas levan anos denunciando o exercicio sistemático de manipulación e o abafante control que sobre o seu traballo e sobre os contidos exerce o executivo galego. Nas últimas semanas asistimos a un indecente cúmulo de informacións bálsamo para o PP que venden, por exemplo, o seu labor na creación de emprego en sectores como sanidade, ensino ou administración, aproveitando a Oferta Pública de Emprego aprobada polo Consello da Xunta a finais do pasado ano. Xusto aqueles sectores nos que tanto as e os profesionais como a sociedade que o padece máis cuestionan a falta de persoal e as deficiencias non só humanas, senón tamén materiais. Pensa sistémica Non importa que haxa saturación en Urxencias, que falten pediatras, que as veciñas e veciños se estean mobilizando en numerosos concellos porque as listas de agarda para unha cita en Atención Primaria superan a semana, chegando nalgúns casos a perto dun mes. Non importa tampouco que no ensino público o alumnado estea en aulas saturadas pola falta de profesorado e que o PP propoña un deseño que depende da baixada de natalidade para aliviar as ratios. E menos importa aínda que na administración pública se estea denunciando a falta de persoal en xeral, e en servizos esenciais, como a atención á dependencia, en particular. O único que importa en precampaña electoral é reproducir o discurso deseñado polo gabinete electoral do PP, que utiliza sen complexos as institucións da Administración pública para emitir a súa mensaxe, mais que non contaba con que unhas boliñas de plástico fosen ensombrecer o que na súa previsión sería un paseo triunfal, desde a convocatoria electoral até as urnas mesmo. A xestión da crise dos pellets no plano político espiu o Goberno galego pola súa incompetencia. Fronte á crise optou por desinformar, apoiándose nos medios públicos galegos e na súa prensa amiga, regada de subvencións. Por iso resulta histriónico que periodicamente nos veñan falar de como os rusos pretenden manipular os resultados electorais con fake news difundidas nas redes sociais, cando o certo é que están nos titulares dos informativos da propia prensa sistémica.