Medra o odio na Galiza: as denuncias por casos de racismo e xenofobia duplicáronse en cinco anos

O racismo na Galiza vai en aumento. O total de casos de discriminación ou vulneración rexistrados na Galiza no ano 2022 recollidos polas dúas Oficinas de Información e Denuncia (OID), situadas na cidade da Coruña e na de Vigo, ascende a un total de 214. Esta cifra constata unha tendencia á alza e supón un incremento significativo a respecto dos casos reunidos en anos anteriores: 211 en 2021, 154 en 2020, 135 en 2019 e 100 en 2018, de maneira que o número de denuncias duplicouse nos últimos cinco anos, ao aumentar 114%. Así se desprende do documento Racismo e Xenofobia na Galiza. Informe anual 2022 presentado esta quinta feira, 28 de setembro, pola organización sen ánimo de lucro SOS Racismo Galiza e elaborado a partir das vulneracións e denuncias recollidas nas dúas OID correspondentes a diferentes tipos de discriminación laboral, no acceso a prestacións públicas, conflitos veciñais, etc. As vulneracións detectadas son só a punta do iceberg Mais os números do informe que se fixo público esta quinta feira, 28 de setembro, e ao que tivo acceso Nós Diario só son a punta do iceberg. O documento está constituído exclusivamente pola relación de casos de discriminación xenófoba ou racista coñecidos polas OID na Galiza, de maneira que non presenta o total de casos acontecidos en territorio galego, senón que, tal e como inciden desde SOS Racismo Galiza, "os asuntos e cifras recollidos no documento apenas reflicten unha parte da realidade, sendo as condutas discriminatorias acontecidas realmente maiores que as mostradas". Non todas as situacións discriminatorias son denunciadas. De feito, un dos maiores obstáculos para presentar denuncia é a situación e o contexto da persoa que sofre a conduta discriminatoria. Segundo sinala SOS Racismo, moitas das persoas que sofren cada día a xenofobia non denuncian por mor da súa situación administrativa, polo medo e a inseguridade que xera o coñecemento da denuncia, polo descoñecemento de dereitos ou pola idea xeneralizada de que a denuncia non vai ter efectos ou non vai solucionar o problema concreto, entre outras cuestións. Casos de racismo e xenofobia denunciados na Galiza desde 2019 até 2022 e recollidos por SOS Racismo. Así, aínda que de primeiras o dato de 2022 poida ser valorado como unha estabilización ou decrecemento dos casos de racismo e xenofobia na Galiza, desde a organización sen ánimo de lucro sinalan que cómpre facer "un exercicio global de concienciación para sermos quen de detectar e identificar condutas discriminatorias e argallar solucións de erradicación e reparación". Como inflúe o racismo nos sistemas sanitarios? Por xénero O Pacto Mundial para a Migración e a Declaración de Nova York para as persoas Refuxiadas e as Migrantes fai un chamamento para que se desagregue unha maior cantidade de datos sobre a migración en función do xénero, sendo este un dos factores determinantes nas experiencias migratorias das persoas que SOS Racismo Galicia atende nas súas oficinas. De feito, o informe de 2022 confirma a tendencia xa observada en 2021 e son as mulleres (131) as que máis sofren os episodios de vulneración, por riba dos homes (78). Isto é, 61% das persoas denunciantes son mulleres, fronte a 39% de homes. "Ser muller, ademais de ser persoa migrante ou racializada, incrementa a situación de desvantaxe. A etnia, a raza e o xénero súmanse para pór as mulleres que atendemos no 'punto de mira' dos diferentes axentes driscriminadores", sinala SOS Racismo no seu informe. As mulleres migrantes racializadas son as máis discriminadas En canto á situación administrativa das persoas denunciantes, aquelas en situación irregular supoñen a maioría dos casos atendidos (97) fronte as persoas en situación administrativa regular (84) e as persoas nadas no Estado español (22). Estas cifras contrastan coas de 2021, nas que as persoas en situación administrativa regular supuñan a maioría das denuncias. Con todo, SOS Racismo asocia este cambio de tendencia "ás políticas do Estado [español] que, ano tras ano, mediante reformas disfrazadas de 'boas prácticas' estabelecen novos requisitos e atrancos para a regularización da situación das persoas migradas". Da mesma maneira, as persoas en situación administrativa regularizada tamén sofren actitudes e comportamentos discriminatorios, pois "non é menos certo que o racismo e a xenofobia non entenden de permisos de residencia e traballo". Así, moitas persoas tamén sofren situacións de violencia e discriminación racistas e xenofóbicas na Galiza debido aos seus trazos fenotípicos. Atendendo ao lugar de procedencia, as persoas orixinarias do sur de Abya Yala –nome que utilizan os movementos orixinarios para referirse a todo o continente americano– foron as que máis viron vulnerados os seus dereitos (127), seguidas moi de lonxe por aquelas procedentes de África do sur, leste, oeste e centro –especialmente de Estados como Senegal, Mali, Nixeria, Gambia, Kenia ou Exipto– (31), por aquelas que posúen documentación española (21) e por aquelas orixinarias de África do norte (17). Con 60%, as persoas procedentes de Abya Yala superan outras nacionalidades, un feito que SOS Racismo relaciona coa maior concentración de persoas migrantes procedentes desta rexión, así como coa posíbel maior disposición ou facilidade para acudir a denunciar. En canto á orixe e aos responsábeis das condutas discriminatorias, o informe sinala que en 2022 o principal axente discriminador volveu ser a Administración e o funcionariado (100) fronte as entidades privadas (51) e as persoas particulares (48). "Lonxe de estabelecer políticas de prevención, de emprender accións de corrección e reparación ou incluso de executar medidas de sanción", a Administración, tanto estatal, como galega e local, é o axente discriminatorio en 46% dos casos rexistrados por SOS Racismo. Segundo a tipoloxía das vulneracións, o racismo institucional situouse como a maioritaria (57), co colapso dos procedementos de estranxeiría no albo do problema. É seguida, moi de perto, pola tipoloxía da denegación de acceso a servizos privados (45), pola discriminación laboral (33), a denegación de acceso a servizos públicos (29), os conflitos e agresións (28), o abuso das forzas e corpos de seguridade do Estado (5) e os discursos de odio (2), "que non deixou de medrar ano tras ano aumentando en violencia e intolerancia", segundo a entidade. 60% da mocidade considera que os discursos racistas aumentaron nas aulas Unha lei que non protexe A Lei Integral para a Igualdade de Trato e a Non Discriminación, entrada en vigor en xullo de 2022, creou a "Autoridade Independente para a Igualdade de Trato e a Non Discriminación", que sería a encargada de protexer e promover esa igualdade tanto no sector público coma no privado. Con todo, segundo denuncia SOS Racismo Galiza, esta lei non amplía as situacións discriminatorias recollidas noutras normas nin achega ferramentas de protección das persoas vítimas.