O testamento ético de Francisco Pillado

Coñecín persoalmente a Francisco Pillado (A Coruña, 1941-2021) a comezos dos oitenta no Derby, en Compostela, unha tarde de tertulia con el, Manuel María, Novoneyra e Manuel Lourenzo. Mais cando de verdade o tratei e tecín con Pancho Pillado unha verdadeira amizade foi durante os últimos anos da súa vida laboral, un tempo no que compartín con el despacho na Deputación da Coruña e deliciosas conversas de café, non sen certas discrepancias de carácter político que nunca foron quen de quebrar a nosa relación. O último agasallo que me fixo Francisco Pillado foi o libro Camiño sen retorno, expresándome a súa rabia por como quedara a edición, cunha serie de grallas que el mesmo deixou sinaladas co bolígrafo no volume que me entregou. Estaba indignado. Non daba crédito. As persoas que coñeciamos a súa exquisitez como editor, a súa preocupación polos textos dos demais, non podiamos entender que aquel despropósito lle fora pasar xusto a el e co que sería o seu derradeiro libro. Camiño sen retorno é un diario escrito entre 2008 e 2009, no que o autor non é o protagonista. O que importa aquí é o que sucede ao seu arredor, fundamentalmente todo aquilo que causa nel carraxe, indignación, rebeldía. Son reflexións escritas sempre con brillantez intelectual e coraxe política. Nas primeiras páxinas da obra, Pillado explica que a idea do libro naceu dunha caída na rúa, cando por primeira vez tivo a evidencia da súa ancianidade e ao mesmo tempo a conciencia de gozar de absoluta liberdade para falar sen ataduras de ningún tipo, que era o que sempre desexara na súa vida. Se no libro de conversas No pazo de Laiovento hai silencios premeditados, neste outro pronúnciase con claridade e rotundidade, guste ou non nos guste o que di. É o que el pensa, sen filtro. Desde Gaza ás epidemias da fame do continente africano, desde a Transición ao goberno bipartito, desde unha crónica moi necesaria do concurso eólico ás súas profundas diverxencias con algunhas actuacións da Consellería de Cultura, desde a crítica máis mordaz contra a Igrexa, o poder político e o mediático, con nomes propios incluídos, aos conflitos internos que vive nese momento o nacionalismo galego. Ninguén se salva aquí da súa observación crítica. Xusto ou inxusto no seu xuízo, acertado ou non en todo o que di, é a mirada lúcida e valente dun intelectual comprometido co seu país e co seu tempo. Nese sentido só podemos expresar a nosa louvanza deste exercicio de dignidade, indignación e rebeldía de Francisco Pillado, aínda non estando de acordo con todas as súas análises e reflexións. Velaquí un libro político, de plena actualidade, mais no que non falta unha emocionadísima lembranza do escritor Manoel Riveiro Loureiro, a gabanza de persoas como María Pilar García Negro, Miguel González Garcés ou Manuel Rivas, as páxinas nas que fala dos días marabillosos e cheos de luz en Miño con toda a súa familia, “o futuro dun amor que transcenderá a nosa propia existencia”, e unha fermosísima dedicatoria: “A Noli, porque os teus silencios son metáforas de amor”.