O debate confederal e o pacto de elites

Setembro, a política do Estado español volve ao seu curso coas mesmas materias pendentes dos últimos anos. Unha dereita es-pañola radicalizada e fragmen-tada, polarizada. A esquerda española, do mesmo modo que nos últimos anos, xibarizada. O PSOE non logra un resultado que o achegue a unha maioría absoluta desde 2008. Á esquer-da do PSOE, dos 42 deputados de Podemos en 2015 aos 31 de Su-mar en 2023, incluíndo, ademais de Podemos a EU, Más Madrid, Compromís, Més per Mallorca e Chunta Aragonesista. Nin o blo-que da dereita, nin o bloque da esquerda española logran confor-mar unha maioría parlamentaria. Isto débese á ampliación do blo-que histórico dos soberanismos e movementos nacionalistas e populares no Estado español. A suma de Junts, ERC, Bildu, PNV, BNG e CC dá 19 deputados. Fundamentais para calquera in-vestidura e para a formación de calquera goberno do Estado. O principal desgaste do Gober-no progresista débese á falta de avances reais en dereitos so-ciais (mantemento da reforma laboral de Raxoi, Lei Modarza, ausencia dunha lei de vivenda e outra longa lista de prome-sas incumpridas). Pero tamén na nula vontade da esquerda española en reformulación do modelo territorial e no recoñe-cemento do dereito de autode-terminación. Isto provocou que as dereitas do Estado español se lancen á disputa dun novo mo-delo territorial liderando posi-cións que nas últimas décadas mantiveran as esquerdas. Puigdemont A aritmética nada do 23-X deu a Junts unha relevancia maiúscu-la ao ser o único partido que tras votar en contra da investidura de Pedro Sánchez en xaneiro de 2020, após as xerais de novem-bro de 2019, agora é peza cha-ve. A estratexia de PSOE, ERC e Sumar de illar a Puigdemont estalou en mil anacos cos resul-tados do 23-X, que dan a chave da investidura ao president que aprobou e tombou a Repúbli-ca Catalá. Tras unha serie de humillacións ao President, no exilio, agora tratará de levar as negociacións moito máis lonxe do que as levou ERC. A amnis-tía e o recoñecemento do con-flito político son condicións que poderían levar a España a unha repetición electoral. Pero o esgotamento do Gober-no e a posición de nova interlo-cución avantaxada de Junts e Puigdemont levou a unha ofen-siva do conxunto das dereitas no debate territorial. Á calor das ne-gociacións entre Junts e o PSOE, o lehendakari Urkullu lanzaba o 5 de setembro unha proposta de convención constitucional, argu-mentando que o actual modelo territorial está totalmente ina-cabado. O lendakari propoñía unha federalización asimétrica criticando o modelo actual que iguala por abaixo para recortar por arriba, sen especificar se con ese abaixo se refire ao sur ou ás nacións sen soberanía sen unha burguesía propia. Urkullu fai referencia ao Galeusca, como institución fundada en 1933 por galegos, cataláns e vascos, dei-xando fóra outras comunidades nacionais recoñecidas polos pa-rlamentos autonómicos como Andalucía, Canarias, Aragón, País Valencià, Illes Balears. Todo parece indicar que as directrices de Puigdemont son conquistar desde Catalunya un acordo fiscal co Goberno como o que xa goza Euskadi. Isto acele-raría a presenza de Junts na vida política do Estado e privilexiaría os conservadores como interlo-cutores con Madrid, fronte a ERC. A cambio o PNV trata de incorporar Euskadi no empuxe social e mediático que protago-nizou Catalunya desde hai xa unha década. Confederalismo democrático Ao día seguinte de que Urkullu fixese publica a súa proposta de convención constitucional, Fei-xoo lanzaba unhas declaracións nas que recoñecía a necesidade dun pacto de Estado que busque un novo encaixe para Catalunya. As declaracións do líder do Parti-do Popular abren a porta a que as dereitas se incorporen ao debate territorial, á formulación da ar-quitectura institucional. O risco de que o debate territo-rial sexa cooptado polas dereitas ameaza unha posíbel saída so-cial, emancipatoria e transfor-madora da crise territorial. Se a soberanía foi un horizonte eman-cipatorio e popular no Estado español, o colapso do Goberno progresista esgotou a hexemonía da esquerda na formulación dun novo modelo territorial. As elites do Estado abalanzáronse sobre o debate territorial entendendo que non é sostíbel a gobernabi-lidade do Estado se non se refor-mula o pacto de elites en España. Os soberanistas de esquerda, e sobre todo das nacións periféri-cas do Estado, tales como Gali-za, Andalucía, Canarias e outras, somos os que máis temos que perder neste novo pacto de eli-tes conservadoras e neoliberais. Para combater o pacto de elites debemos construír un confede-ralismo democrático das nacións periféricas do Estado.