Que actividade tomará o relevo?

Diante das incertezas laborais que están acompañando a dixitalización e mutación de actividades por causa do big data e a robotización, a cada paso é máis frecuente escoitar os optimistas tecnolóxicos razoar que sairemos desta como xa saímos de revolucións tecnolóxicas anteriores: máis ricos, con máis emprego, con máis consumo. E deixan caer probas contundentes. E logo non fomos quen de pasar dun país agrario a un país de servizos? As melloras tecnolóxicas na produción material, non nos permitiron aforrar moito emprego que agora ocupamos en actividades de servizos? Hai algún problema niso? Alguén dubida que poidamos volver a repetilo con outras actividades? Vaiamos asunto por asunto. Emprego público As dúas primeiras preguntas son doadas de contestar afirmativamente. Si, pasamos de ser un país agrario a un de servizos grazas a melloras tecnolóxicas que aforraron emprego nunhas actividades pero que abriron crecentes empregos noutras. No recadro de datos que ilustra esta análise resúmese esta mutación radical entre os anos 1976, 1995 e 2023. Durante todos eses anos os ocupados roldan a cifra de un millón cen mil en Galicia pero ao que nos dedicamos case nada ten que ver. No ano 1976 eran 28 de cada cen aos servizos, e 78 no resto de actividades de produción material (agro, industria, construción) pero hoxe inverteuse o mundo: 72 de cada cen ocupados nos servizos, e só 28 no resto. Fronte a unha ameaza de desemprego masivo quero ver unha oportunidade: reducir a xornada laboral para todos Hai algún problema niso? Para empezar hai cousas de moito valor nesa mutación. Por exemplo, boa parte do emprego deses 72 de cada cen nos servizos ten que ver cun sistema educativo e sanitario público que no ano 1976 non existía, ou con emprego en administracións públicas (dende concellos á Xunta) que no 1976 ou non existían ou eran raquíticos. Boas cousas. Si se manteñen non hai problema. Aínda que os dixitalizadores son un perigo para que así sexa. Pero tamén hai cousas problemáticas nesa mutación. Por caso, e non só, o primario ou alimentario perdeu 40 dos 46 empregos (por cen) que tiña. Certo que estamos alimentados (segundo o peto de cada un) mesmo mellor. O truco? Pois a achega de combustibles fósiles e aportes minerais polo mundo fóra. Algo co que facemos o milagre alimentario, pero a costa do colapso climático. Dixitalización Podemos volver a repetir esta mutación? Neste punto as incertezas son máximas. O que de entrada está claro é que a mutación dixitalizadora e da intelixencia artificial ten potencialidades descomunais de aforrar emprego tamén nos servizos. Xusto nas actividades que hoxe ocupa a maioría da poboación. Un pode imaxinarse un sistema educativo online que funcione coa décima parte do emprego actual, sempre que a sociedade decida que esa mutación lle interesa. Nas actividades sanitarias e de atención ás persoas as vías para pasar a ser "atendidos" por unha IA serán galopantes se a intelixencia social non lles pon freo. No sistema de distribución comercial, na venda online 24 horas todos os días do ano, nos seguros, nas finanzas, en xestorías, no transporte sen condutor, etc., etc., máis do mesmo. E dá igual que se trate de traballo pouco cualificado ou moi cualificado. Sobrarían as farmacias e pode que quedasen salóns de peiteados e bares. Si houbese clientes abondo para mantelos. Xornada laboral Pero se tantos empregos poden ser amortizados nos servizos (tal como antes o foran nas actividades de produción material), a que se han dedicar os traballadores sobrantes? Non collerán todos no primario por máis que algúns poidan acomodarse nunha agricultura sen uso de recursos fósiles. E iso se somos quen de manter o ensino, a sanidade e os servizos sociais baseados no emprego humano. Daquela penso que fronte a unha ameaza de desemprego masivo (pode que 25 de cada cen hoxe ocupados) quero ver unha oportunidade: reducir a xornada laboral para todos, para que podamos vivir todos das (decrecentes) horas de traballo que sexan necesarias. En troques das actuais 37 horas semanais, pasar a 23 horas (ver páxinas 74-76). Só así podemos xestionar esta mutación. Pois ou non hai actividades que se poidan inventar (como non sexa nos mundos do Metaverso) ou non debera ter sentido inventar novos xeitos de estragar riqueza para manter xente ocupada oito horas ao día (e a moitos no paro). A mutación da xornada laboral se se acompaña dunha Renda Básica Universal que a favoreza creo que é o único xeito de saír desta chamada "transición dixital" sen deixar cada día que pase a máis traballadores na cuneta.