E o prezo da luz sobe ou baixa?

No caso de que nunha das reunións habituais neste tempo se xunten 10 persoas, as sondaxes e os informes públicos dinnos que cinco delas chegan a fin de mes con dificultades, dúas están en risco de pobreza ou de exclusión social, situación agravada, entre outros factores, polo elevado prezo da enerxía, e tres teñen fogares con pobreza enerxética oculta, ao non poder atender nin a metade do gasto teórico para ter un nivel de confort en luz, calefacción ou auga quente sanitaria. Ademais, só unha delas entende por completo a factura, a metade non son quen de distinguir entre o mercado libre e o regulado, e tampouco saben que tarifa teñen contratada. O perfil enerxético anterior, tamén fomentado pola permisividade das administracións públicas cando menos no que ten a ver co descoñecemento, permite entender os comportamentos e reaccións, que se comulgue con rodas de muíño diante de determinadas informacións publicadas que pretenden facer crer que baixan os prezos cando en realidade están caros. O exemplo máis rechamante ocorre coa publicación dos datos do IPC, como neste último mes, cando nos din os medios que están a baixar os prezos da enerxía, a electricidade incluída. Mais é certo? Pois, como moitas veces, é unha verdade a medias, ou máis claramente é falso. Referencias para o prezo da electricidade Para ter unha referencia válida sobre o prezo da electricidade imos usar os resultados anuais do mercado maiorista ou “pool”, que marca os prezos as 24 h de cada día. Pois ben, segundo os datos oficiais, o prezo medio anual na serie histórica 2012-2020 foi de 46 euros/MWh, pasando aos 111 euros/MWh en 2021, fundamentalmente no segundo semestre; é dicir, entre o ano 2021 e a media dos 9 anos anteriores o incremento foi do 141 %. Por moito que fora a suba, non quedou aí, xa que nunha aplicación sublime do concepto matemático do infinito segundo o que sempre é posíbel superar un número, no ano seguinte foi do 352%, cun prezo medio anual de 208 euros/MWh. A luz nunca é gratis, isto é un concepto totalmente ilusorio e falso E chegados aquí, o prezo da luz sobe ou baixa? Pois depende da referencia temporal da comparación para 2023: o prezo actual da luz está moi lixeiramente por baixo de 2021 e máis que en 2022, mais, se a análise é con respecto ao período 2012-2020, o prezo actual da electricidade (co mes de outubro pechado) é un 100 % máis cara. A estratexia logo é evidente, xa que dunha sociedade de hai uns poucos anos que se escandalizaba e alarmaba con prezos da electricidade que superaban os 50 euros, pasamos a outra afeita pola forza dun mercado máis libre que nunca, a prezos de 100 euros/MWh, que xa considera normais. E iso tamén é parte da transición enerxética, mais da que non interesa explicar para non dar conta das súas consecuencias socioeconómicas, evidenciadas nos efectos derivados da diminución do consumo eléctrico, que non aforro enerxético, manifesto no caso de Galiza dun xeito espectacular, con máis dun 31% de baixada en comparación coa media dos últimos 10 anos, cunha parte significativa debida á paralización de Alcoa mais non toda, mentres que para o Estado a diminución no consumo eléctrico é de 5%, nos mesmos termos. Tamén nos medios, de cando en vez, vemos información sobre prezos de 0 euros da electricidade, a chamada “canibalización” das renovábeis, enésima queixa da patronal, que, de seguro, tamén teremos que “compensar”. Aínda que no mercado maiorista efectivamente hai horas de prezo 0 euros/MWh, o recibo dunha persoa consumidora é o total da suma do mercado maiorista (para o 30% das persoas consumidoras con potencias contratadas inferiores a 10 kW) ou do prezo acordado coa comercializadora (para o restante 70% das que están no mercado libre, sexa de xeito voluntario como o consumo doméstico, ou obrigado como calquera consumo que supere os 10 kW de potencia contratada), das peaxes de transporte e distribución (si, as redes tamén as pagamos nós), dos cargos (uns 700 millóns de euros anuais da axuda aos territorios extra-peninsulares, 2.500 millóns do déficit tarifario, e 4.800 millóns das primas as renovábeis do ano 2022), ademais do imposto especial á electricidade e do IVE. Logo a luz nunca é gratis, isto é un concepto totalmente ilusorio e falso. E como escribiamos nunha das nosas primeiras afirmacións publicadas: o prezo é o que queren e o que lles deixan. No mercado eléctrico actual dáse tamén unha certa contradición: dísenos, por suposto de forma interesada, que cun maior incremento de enerxías renovábeis vai baixar o prezo da luz, porén, de momento, estamos comprobando que isto non é necesariamente así. Mais o tema precisa doutro artigo para poder afondar na cuestión.