Enerxía e territorio

Galiza está chamada a xogar un papel fundamental no futuro estatal e europeo, da man da enerxía. Para conseguilo debe resolver o denominado “trilema” enerxético: ter un acceso seguro ao fornecemento dos recursos enerxéticos necesarios, a un prezo asequible que afecte o menos posible á competitividade e estrutura de custos empresariais, e coa menor afectación sobre o medio ambiente e a sociedade. Na actualidade cubrimos as nosas necesidades enerxéticas (tan só) nunha cuarta parte, grazas aos recursos autóctonos. Para o 75% restante seguimos dependendo dos combustibles fósiles. Trátase dunha situación común en toda a UE: a fuga de rendas e a dependencia enerxética condicionan a produtividade e a creación de riqueza nos Estados membros. De feito a invasión rusa busca tensionar o curto prazo alimentando a contestación social ante medidas de eficiencia e aforro enerxéticos, que acabe afectando á estratexia a longo prazo da UE, afastada do uso de combustibles fósiles. Neste contexto actual hai que encadrar o desprazamento que está a sofrer a UE, por parte de Rusia e de China, no acceso directo a reservas estratéxicas de minerais chave para a produción de tecnoloxía renovable como o litio, grafito, cobalto, cobre, aluminio ou níquel. A UE debe ter éxito na autoxestión dos elos da cadea de produción das infraestruturas enerxéticas, xunto co control da nacionalidade dos capitais nos investimentos destas infraestruturas, xa que son outros dos prismas diferenciais da xeoestratexia enerxética. A aposta polas enerxías renovables, pois, responde a unha necesidade de calquera Estado europeo. O territorio galego dispón de moitos e bos recursos naturais, que son a base do desenvolvemento das enerxías renovables para a produción de electricidade. De feito a xeración mediante renovables está a superar o 70%. A transición enerxética encamíñanos cara un horizonte “eléctrico” e dixitalizado a nivel económico e social, no que precisamente a posición de Galiza como rexión xeradora de electricidade renovable será moi relevante. A planificación e o control debe axudar á actuación dos distintos axentes. Hai un interese claro por investir en enerxías renovables. Os efectos positivos explicítanse en termos económicos, de xeración de emprego, de descarbonización da carteira de xeración e de incremento da independencia enerxética. Sirva como exemplo a enerxía eólica. No noso territorio os muíños de vento producen en torno a un 15% máis de electricidade que noutras zonas do Estado. O interese é tan elevado que a suma dos proxectos presentados entre eólica terrestre e mariña triplica a potencia actual instalada no territorio. Fronte a este interese empresarial xorde a mobilización social, que reclama que as administracións públicas velen polos intereses do territorio, establezan uns límites máximos asumibles á nova potencia instalada, así como que sexan aplicadas as normas que conduzan á defensa do patrimonio cultural, natural e da paisaxe. A toma de decisións sobre o uso da terra (e do espazo marítimo) condiciona o futuro desenvolvemento económico e social da zona e da comunidade local en cuestión. Dende a UE apóstase por favorecer a compatibilidade das actividades na medida en que sexa posible. É fundamental atopar o equilibrio entre o relevante valor da terra (agrícola, forestal, paisaxístico ou cultural, entre outros) e a implantación de infraestructuras enerxéticas renovables (incluída o autoconsumo) que permitan reducir a dependencia dos combustibles fósiles. Así mesmo é clave que ese investimento enerxético xere postos de traballo estables, vinculados á creación e mantemento de industria auxiliar, que permita o desenvolvemento completo da cadea de valor da enerxía en Galiza. Hai que conseguir reter no territorio a maior parte das rendas xeradas pola produción e transformación de enerxía, para así crear valor e riqueza nas comunidades locais. Con isto favorecerase o asentamento da poboación grazas á xeración e dinamización da actividade económica e social. Galiza debe aproveitar a transición enerxética para potenciar os recursos dos que dispón e asentar o seu modelo produtivo (e enerxético) deseñado para o futuro. Como economía e sociedade debemos ofrecer o mellor de nós para presentar alternativas laborais ás persoas que perden o seu traballo como efecto desta transición, ademais de poñer os cimentos para que as nosas fillas e fillos poidan desenvolver unha vida plena no País.