Historia inacabada do deporte galego: "Tríatlon: hai vida alén Gómez Noya"

Para a meirande parta da poboación o 'Tres en un' continúa a ser un spray multiusos con moitas aplicacións na bricolaxe doméstica, pero unha minoría cada vez máis nutrida sabe que baixo esta denominación tamén cabe o tríatlon, unha disciplina deportiva con pouco máis dun século de historia que combina ciclismo, atletismo e natación. Unha das principais peculiaridades deste durísimo deporte é que non existe unha variedade única, pois son múltiples ás distancias que o conforman, até o punto de que pode distinguirse entre Súper Sprint (357 metros a nado, 10 quilómetros sobre a bicicleta e 2,5 en carreira a pé); Sprint (750 metros, 20 quilómetros e 5 quilómetros, respectivamente); Olímpica (a máis común, consta de 1,5 quilómetros nadando, 40 pedaleando e 10 correndo); Medio Ironman (1,9, 90 e 21,09 quilómetros); Longa Distancia (3,8, 120 e 30 quilómetros); e o durísimo Ironman, conformado por 3,8 quilómetros a nado, 180 sobre a bicicleta e 42,195 quilómetros en carreira, toda unha maratón ao completo. Historia inacabada do deporte galego: "Deportes autóctonos" Esta disciplina en constante crecemento é olímpica tan só desde os Xogos de Sidney, no ano 2000, onde a Galiza estivo representada por Iván Raña, un auténtico pioneiro que finalizou nunha meritoria quinta praza, posto que repetiría oito anos despois en Pequín. A súa correspondente feminina sería Pilar Hidalgo, quen xa nese 2000 conseguía os seus primeiros podios na Copa do Mundo de tríatlon e o título de campioa no Mundial de Acuatlón, éxitos aos que seguirían numerosas medallas en competicións internacionais, como o Mundial Sub-23 de 2002 ou o Europeo de 2004. Os pasos da de Cee e o de Ordes, que aos seus 42 anos aínda continúa en activo, pero especializado na modalidade Ironman, seguíronos unha multitude de nomes, tanto masculinos como femininos, que converteron Galiza na potencia mundial en tríatlon que aínda é a día de hoxe. O máis destacado é o do ferrolán Javier Gómez Noya. Cinco veces campión mundial, tres da Copa do Mundo, catro de Europa e subcampión olímpico en Londres 2012, alén de polos seus indiscutíbeis éxitos destaca pola súa capacidade para afrontar as dificultades que caracterizaron o inicio da súa carreira, logo de diagnosticárselle unha valvulopatía conxénita no 2003. O interese no seu caso e a axuda de William McKenna, unha eminencia planetaria nese eido de investigación, levou a que lle devolvesen a licenza para poder competir, logo de demostrar que o seu corazón non só era apto para o deporte, senón que era "o mellor e o máis grande que vira, o dobre de grande que o dunha persoa normal", segundo apuntara o propio McKenna. Historia inacabada do deporte galego: "Vitorias alén do 'mainstream'" Outros exemplos de superación son os representados por Alba Cuba e Susana Rodríguez Gacio. A primeira foi subcampioa Estatal Júnior no 2007, pero pouco despois diagnosticábaselle un cancro con tan só 20 anos que, afortunadamente, conseguiu superar. Posteriormente sería investigadora na Universidade de Vigo, asinando unha tese de doutoramento especializada na detección e análise de talento no tríatlon. Pola súa banda, o impacto de Susana Rodríguez foi tal que chegou a ser portada da revista estadounidense Time, en recoñecemento á súa capacidade para combinar a súa faceta como médica durante os peores momentos da pandemia da Covid-19 coa de atleta de elite, pois a súa cegueira case total non foi un obstáculo para que lograse levantar dous títulos mundiais, un Europeo e ser parte de dous Xogos Paralímpicos, Río 2016 e Toquio 2021, onde gañou a medalla de ouro. Tamén moitas dificultades e sufrimento, característica intrínseca a este deporte, tiveron que superar Antón Rúanova –obrigado a competir baixo bandeira brasileira ante o desleixo da Federación Española de Tríatlon- e Uxío Abuín, quen viu freada a súa fulgurante carreira despois de levantar a Copa do Mundo de Waihai no ano 2017 cun calvario de lesións que o mantivo fóra de xogo durante tres anos. Os problemas físicos tamén detiveron temporalmente a traxectoria do pontevedrés Pablo Dapena, pois en 2016 tivo que parar a causa dunha hernia inguinal que non foi óbice para que nun máxico 2018 gañase a medalla de prata no Europeo de Madrid e a de ouro no Mundial de Fiona, Dinamarca. Iván Raña: "Necesito estímulos novos, e o do rally é un mundo que me encanta" Finalmente, sería unha inxustiza fechar este reportaxe-tributo ao tríatlon galego sen sequera mencionar Saleta Castro, unha muller que con tan só 24 anos decidiu centrar a súa carreira na sempre durísima longa distancia, onde chegou a converterse na muller que máis Ironman completou nos últimos anos.