O sol e a cegueira

Dúas mulleres aparecen bicándose na pantalla. Un evocador fotograma de poucos segundos de duración. Unha simbólica mostra de agrado, de amor, de aceptación, de conforto ou de diversión. En esencia, un bico. Hai quen, por fortuna, non reparara nas connotacións lésbicas da escena, na lascivia do momento, na inmoralidade galopante da mensaxe ou no adoutrinamento encuberto dun filme de animación infantil. A película, baixo o título de Buzz Lightyear, foi sometida a censura as pasadas semanas no municipio cántabro de Bezana. Alí, o goberno de extrema dereita decidiu que un xesto coma ese é motivo de cancelación. Mais non nos enganemos, a causa non o é a acción en si, senón o feito de que se produza entre dúas mulleres. O asunto non pasaría de vergonzosa anécdota se non fose porque a esta cancelación súmanselle a que sufriu en Valdemorillo a montaxe teatral de Orlando, de Virginia Woolf, ao cargo da compañía Teatro Defondo; a da obra El mar: visión de unos niños que no lo han visto nunca, de Xavier Bobés e Alberto Conejero, que trata sobre un profesor republicano fusilado durante a Guerra Civil, en Burgos; un concerto do cantautor Pedro Pastor coa súa banda en Madrid; nesta mesma comunidade autónoma a cancelación da obra dirixida por Paco Bezerra sobre Santa Teresa por daniña e esperpéntica (ai! Valle Inclán); a eliminación da programación cultural do consistorio de Palma da obra NUA da actriz Ann Perelló sobre os trastornos alimenticios e a presión que os canons de beleza exercen sobre a poboación en xeral e as mulleres mozas en particular, ou a paralización do concerto de Rocío Saiz en Murcia por ensinar as tetas. Neste último caso, ante a indignación social, decidiron culpar o policía local afirmando que abriron unha investigación pero que este actuou pola súa conta, sen orde dun superior. Suponse pois, que se trataba dun empregado público cunha aversión total aos peitos das mulleres ou, quen sabe, aos peitos desa cantante en concreto. Disidencias Se estes actos censurados teñen lugar en territorios gobernados por Vox, polo PP ou pola coalición de ambas formacións políticas non é difícil, porén, concluír que eles, os donos da alma da xente, os gardadores da moral do pobo -sexa este o que for- pretenden converter a cultura na pedra angular coa que loitar contra as disidencias. A liberdade, esa que din querer protexer, só pode existir, en maior ou menor medida, desde o coñecemento diverso, plural e crítico. A liberdade nútrese da palabra, ese case milagre que nace do pensamento, da reflexión, do entendemento, da capacidade de diálogo, da comprensión, da concesión e da igualdade. Non hai liberdade sen xustiza e non hai xustiza sen dereito á cultura. Eles tamén o saben. Sobre todas as cousas, iso é o que saben. Mais a censura non aparece agora como flor que agroma en abril, leva tempo sendo cultivada na indiferenza, no baleirado de contidos, no desarme da sociedade civil como axente antiopresor. Nos últimos anos, a uniformización de contidos no cultural e, por ende, no social provoca que a censura sexa vista hoxe con reticencia e dúbidas, con voces que se erguen para defender que esta sempre existiu e, como exemplo, traen á súa boca absurdas representacións dunha suposta negación de dereitos de expresión. Pódese, pois, comparar prohibir ensinar as tetas con gritar consignas fascistas nos institutos? Verdadeiramente a sociedade é capaz de entrar nese xogo falaz? Porque non se debe poñer no mesmo plano aquilo que adoece de diferenzas indiscutibles. E non só carecemos de capacidade crítica senón de ansias por adquirila, por traballala. Fálase tamén de que de gañar a ultradereita espertaremos dun día para o outro no ano 1936. Pero non ha ser así. Espertaremos nun 2023 coas tecnoloxías, coas conciencias e co pasado dos cidadáns do século XXI. Aos cales ese vello costume de ver cara ao sol aínda non lles permitiu asumir a súa cegueira. Un destes días, o líder de Vox, de cuxo nome non penso lembrarme, fachendeou en Zaragoza con respecto ás críticas ergueitas pola censura de que: "Imos facer o que nos pareza" e engadiu: "Que teñan moi claro que non viñemos nin a asumir os seus discursos nin a pagar as súas festas”. Por fin estamos de acordo en algo: Nós, tampouco. Cultura libre De non ser libre, podemos denominar a cultura entretemento ou ego, mais non é cultura A cultura, de non ser libre, non é cultura. Podemos denominala como entretemento, publicidade, ambición ou ego, pero non cultura. Manipulan a palabra, retórcena, e encrequénana ata facela facilmente deglutible. Nunca foi tan urxente defendela. Nunca sublevarnos contra os tiranos da censura.